ADET KANAMASI İLE İLGİLİ SIK SORULANLAR
ADET KANAMASI NEDİR ?
|
|
KADINLAR NEDEN ADET OLUR ?
Adet döngüsü (menstruel siklus) çeşitli hormonları, cinsel organları ve beyni içine alan bir dizi karmaşık organ ve mekanizma tarafından kontrol edilen bir süreçtir.
Bir kadının iç genital organları: yumurtalıklar, Fallop tüpleri, rahim ve vajinadan oluşur. Yumurtalıklar, kadının sahip olduğu yumurtaları barındırır ve her ay bunlardan bir tanesi olgunlaşarak atılır (yumurtlama- ovülasyon).Bu olgunlaşma sürecini hormonlar kontrol ederler.
Hormonlar yumurtanın gelişimini sağlarken, aynı zamanda rahmin iç tabakası olan endometriumu da etkileyerek kalınlaşmasını ve salgı yaparak, oluşması muhtemel bir gebeliği barındırmaya uygun hale gelmesini sağlarlar.
Kadın söz konusu dönemde gebe kalır ise, gebelik rahmin iç tabakasının kalınlaşarak hazırladığı bu yatağa yerleşir ve büyümeye başlar. Gebelik oluşmadığı takdirde ise oluşan hormonal değişikliklerin tetiklemesi ile kalınlaşarak gebeliği saklamaya hazırlanmış olan endometrium tabakası dökülerek incelmeye başlar.
Adet kanı dökülmekte olan endometrium dokusu ve bu sırada açılan ince damarlardan açığa çıkan kandan oluşur.
Bir aylık periyotta oluşan kan kaybı genellikle 80 cc. nin altındadır.
Bir kadının iç genital organları: yumurtalıklar, Fallop tüpleri, rahim ve vajinadan oluşur. Yumurtalıklar, kadının sahip olduğu yumurtaları barındırır ve her ay bunlardan bir tanesi olgunlaşarak atılır (yumurtlama- ovülasyon).Bu olgunlaşma sürecini hormonlar kontrol ederler.
Hormonlar yumurtanın gelişimini sağlarken, aynı zamanda rahmin iç tabakası olan endometriumu da etkileyerek kalınlaşmasını ve salgı yaparak, oluşması muhtemel bir gebeliği barındırmaya uygun hale gelmesini sağlarlar.
Kadın söz konusu dönemde gebe kalır ise, gebelik rahmin iç tabakasının kalınlaşarak hazırladığı bu yatağa yerleşir ve büyümeye başlar. Gebelik oluşmadığı takdirde ise oluşan hormonal değişikliklerin tetiklemesi ile kalınlaşarak gebeliği saklamaya hazırlanmış olan endometrium tabakası dökülerek incelmeye başlar.
Adet kanı dökülmekte olan endometrium dokusu ve bu sırada açılan ince damarlardan açığa çıkan kandan oluşur.
Bir aylık periyotta oluşan kan kaybı genellikle 80 cc. nin altındadır.
ADET KANAMALARI NE ZAMAN BAŞLAR?
Adet kanamaları genellikle 10-14 yaşlarında başlamaktadır. Ortalama başlangıç yaşı 12 dir. Kanamalar genellikle 45-55 yaşına kadar devam eder. Ülkemiz için ortalama adetten kesilme (menopoz) yaşı 48 dir. Bir kadın hayatı boyunca ortalama olarak 500 kez adet kanaması görür.
YUMURTLAMA HİSSEDİLİR Mİ?
Kadından kadına bir miktar değişmekle beraber, yumurtlama (ovülasyon) âdetin ilk gününden sayıldığında 14. gün civarında gerçekleşir. Bazı kadınlar bu dönemde karnın alt bölgelerinde hafif bir ağrı hissederler ve yumurtlamanın gerçekleşmekte olduğunu anlarlar. Hatta bu dönemde bazı kadınlarda çok hafif bir vajinal kanama gerçekleşir.
Yumurtlamanın gerçekleştiği dönemde vajinal salgıların da niteliği değişir adeta yumurta akı kıvamında berrak bir akıntı görülür. Ayrıca bu dönemde vücut sıcaklığı da yaklaşık 0,5 º C bir artış gerçekleşir. Bu değişikliklerin tespiti, gebe kalmak isteyenler tarafından ilişki zamanlaması açısından kullanılabilir.
Yumurtlamanın gerçekleştiği dönemde vajinal salgıların da niteliği değişir adeta yumurta akı kıvamında berrak bir akıntı görülür. Ayrıca bu dönemde vücut sıcaklığı da yaklaşık 0,5 º C bir artış gerçekleşir. Bu değişikliklerin tespiti, gebe kalmak isteyenler tarafından ilişki zamanlaması açısından kullanılabilir.
ADET DÖNGÜSÜNÜ NELER ETKİLER?
Adet döngüsü ( menstruel siklus) pek çok mekanizmanın birbiriyle uyumlu çalışmasını gerektiren bir olaydır.
Öncelikle hormonlar bu mekanizma üzerinde etkilidirler. Hormonların dengesiz olması adet düzenini olumsuz etkileyecektir. Bu durumda doktorlar genellikle hormon seviyelerini ölçerek en azından çok ciddi bir hormonsal problem olup olmadığını anlamaya çalışırlar. Hormon seviyeleri, durum hakkında kabaca bir fikir verir.
Vücut ağırlığı ve bununla bağlantılı olarak vücuttaki yağ miktarı hormonal dengeyi ve dolayısı ile adet düzenini etkiler. Kilo ve yağ oranı kritik bir sınırın altına düştüğünde ( vücuttaki yağ oranı %”17 nin altına indiğinde) hormon dengesi olumsuz etkilenir ve adetler tamamen durur. Yine aşırı kilolar da hormonları etkileyerek adet düzensizliklerine yol açabilmektedir.
Adet düzenini etkileyen bir başka faktör de stres hormonlarıdır. Yaşanan stresler kadının adet düzenini etkiler ve bazı şiddetli stres durumlarında adetleri tamamen kesilir.
Düzenli egzersiz yapmak adetleri düzenleyebilir, fakat burada ölçü kaçırılırsa bu sefer de olumsuzluklar yaşanmaya başlanabilir. Çok aşırı egzersiz yapılıp vücut gereğinden fazla strese sokulursa adetler tamamen kesilebilir.
Öncelikle hormonlar bu mekanizma üzerinde etkilidirler. Hormonların dengesiz olması adet düzenini olumsuz etkileyecektir. Bu durumda doktorlar genellikle hormon seviyelerini ölçerek en azından çok ciddi bir hormonsal problem olup olmadığını anlamaya çalışırlar. Hormon seviyeleri, durum hakkında kabaca bir fikir verir.
Vücut ağırlığı ve bununla bağlantılı olarak vücuttaki yağ miktarı hormonal dengeyi ve dolayısı ile adet düzenini etkiler. Kilo ve yağ oranı kritik bir sınırın altına düştüğünde ( vücuttaki yağ oranı %”17 nin altına indiğinde) hormon dengesi olumsuz etkilenir ve adetler tamamen durur. Yine aşırı kilolar da hormonları etkileyerek adet düzensizliklerine yol açabilmektedir.
Adet düzenini etkileyen bir başka faktör de stres hormonlarıdır. Yaşanan stresler kadının adet düzenini etkiler ve bazı şiddetli stres durumlarında adetleri tamamen kesilir.
Düzenli egzersiz yapmak adetleri düzenleyebilir, fakat burada ölçü kaçırılırsa bu sefer de olumsuzluklar yaşanmaya başlanabilir. Çok aşırı egzersiz yapılıp vücut gereğinden fazla strese sokulursa adetler tamamen kesilebilir.
AĞRILI ADET GÖRME
Adet döneminde görülen sıkıntılar kişiden kişiye çok değişmektedir. Bazı kadınlar bu dönemde hiç bir problem yaşamaz iken, bazıları çok rahatsız edici olabilen sıkıntılar yaşayabilmektedir
- Karın ağrısı
- Vajinada ağrı
- Kendini genel olarak kötü hissetme ve bulantı hissi
- İshal
- Terleme
- Yorgunluk hissi oluşabilmektedir.
ADET DÖNEMİNİ RAHAT GEÇİRMEK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Adet dönemleriniz sıkıntılı geçiyor ise
- Kafeinli içeceklerden uzak durun
- Stresten uzak durmaya çalışın. Gevşeme teknikleri ve masaj faydalı olabilir.
- Egzersiz yapmak rahatlatıcı olabilir.
- Karnınızı sıcak tutun.
- Gerektiğinde ağrı kesicilere başvurmaktan çekinmeyin
AĞRILI ADET GÖRMEYE NE NEDEN OLUR?
Bu durumu izah eden tek bir teori yoktur. Muhtemelen birden fazla mekanizma ile ağrı oluşmaktadır.
- Prostoglandin adı verilen bir grup maddenin etkisi ile rahimde doğumdakine benzer kasılmalar ve ağrılar oluşmaktadır.
- Kan ve doku parçalarının atılabilmesi için rahim ağzının açılması ağrılara neden olabilmektedir.
- Rahimdeki iltihap ve yangılar (inflamasyon) veya miyom gibi iyi huylu tümörler ağrıya neden olabilmektedir.
- Bazen ağrılı adet görmenin kalıtsal olduğu görülmektedir. Adetleri sancılı geçen kadınların kızlarında da aynı tablo gözlenebilmektedir.
ADET KANAMALARI BAZEN NEDEN KESİLİR?
Pek çok neden adet kanamalarının kesilmesine neden olabilir. Ama bunların başlıcaları aşağıda sıralanmıştır:
- Gebelik
- Erken menopoz (yirmili yaşlarda dahi görülebilir)
- Kilo kaybı
- Aşırı kilo alınması
- Bazı ilaçlar (doğum kontrol hapları gibi)
- Uyuşturucu kullanımı
- Stres
- Çeşitli hormonal problemler ( hipotiroidi, hiperprolaktinemi)
- Polikistik over sendromu. Bu sendromun ağır tiplerinde adetler tamamen kesilebilir.
DÜZENSİZ VE SEYREK ADET (OLİGOMENORE)
Yeni adet görmeye başlayan kızlarda ve menopoza yaklaşan kadınlarda seyrek adet görme normal olarak kabul edilir.
Pek çok kadın altı aylık bir zaman diliminde bir veya iki düzensiz adet dönemi yaşamaktadır ve genellikle bunun altında yatan herhangi bir patolojik durum söz konusu değildir.
Seyrek adet görmenin en sık rastlanan nedeni polikistik over sendromudur.<kadınların yaklaşık %10 da bu durum söz konusudur. Polikistik over sendromu, sonradan kazanılan bir hastalık değildir; vücudun yapısı ile ilgili ve pek çok vücut sistemini ilgilendiren bir durumdur. Polikistik overin tanısı ve takibi ile ilgili bilgi almak için lütfen bağlantıyı tıklayınız >>>>>.
Pek çok kadın altı aylık bir zaman diliminde bir veya iki düzensiz adet dönemi yaşamaktadır ve genellikle bunun altında yatan herhangi bir patolojik durum söz konusu değildir.
Seyrek adet görmenin en sık rastlanan nedeni polikistik over sendromudur.<kadınların yaklaşık %10 da bu durum söz konusudur. Polikistik over sendromu, sonradan kazanılan bir hastalık değildir; vücudun yapısı ile ilgili ve pek çok vücut sistemini ilgilendiren bir durumdur. Polikistik overin tanısı ve takibi ile ilgili bilgi almak için lütfen bağlantıyı tıklayınız >>>>>.
ADET KANAMASININ NORMAL SÜRESİ VE MİKTARI NEDİR?
Her ay adet kanaması sonrasında yeni bir gebeliğe hazırlanan rahmin iç tabakası (endometrium) , hormonların uyarması ile giderek kalınlaşır. Gebeliğin oluşmaması halinde, kalınlaşmış olan bu doku adet kanaması ile vücuttan uzaklaştırılır. Vücut yeni bir döngüye hazırlanır. Bir adet döneminde 4-12 tatlı kaşığını dolduracak kadar kan kaybı söz konusudur.
Ortalama periyot uzunluğu 28 gündür (adet kanamasının ilk gününden diğer adet kanamasının ilk gününe kadar geçen süre).Bazı kadınlarda periyot uzunluğu 21 gün kadar kısa olabilirken bazılarında da 35 güne kadar çıkabilmektedir.
Adet kanamasının uzunluğu ise 2-7 gün arasındadır en sık görülen 3-5 gün arasında sürmesidir.
Ortalama periyot uzunluğu 28 gündür (adet kanamasının ilk gününden diğer adet kanamasının ilk gününe kadar geçen süre).Bazı kadınlarda periyot uzunluğu 21 gün kadar kısa olabilirken bazılarında da 35 güne kadar çıkabilmektedir.
Adet kanamasının uzunluğu ise 2-7 gün arasındadır en sık görülen 3-5 gün arasında sürmesidir.
ADET KANAMASININ KOYU ve PIHTILI OLMASI NORMAL MİDİR?
Çoğu kadın zaman zaman adet kanlarında açık kırmızı veya koyu renkli pıhtılar olduğunu tespit ederler. Bu pıhtılar genellikle kanamanın en şiddetli olduğu günlerde görülürler. Çok sayıda pıhtının görülmesi kanamanın da daha koyu olarak algılanmasına yol açar.
Normalde vücudun salgıladığı pıhtılaşma engelleyici maddeler adet kanının pıhtılaşmasını engeller, fakat kanamanın fazla olduğu dönmelerde bu mekanizma yeterince iyi çalışmayıp pıhtıların oluşması ile sonuçlanabilir.
Eğer adet kanamanızda 25 kuruşluk madeni paradan daha büyük pıhtılar görüyorsanız jinekologunuzla görüşmeniz ve fazla kanamaya neden olabilecek organik bir neden olup olmadığının araştırılmasını sağlamalısınız.
Normalde vücudun salgıladığı pıhtılaşma engelleyici maddeler adet kanının pıhtılaşmasını engeller, fakat kanamanın fazla olduğu dönmelerde bu mekanizma yeterince iyi çalışmayıp pıhtıların oluşması ile sonuçlanabilir.
Eğer adet kanamanızda 25 kuruşluk madeni paradan daha büyük pıhtılar görüyorsanız jinekologunuzla görüşmeniz ve fazla kanamaya neden olabilecek organik bir neden olup olmadığının araştırılmasını sağlamalısınız.
KOYU RENKLİ ve KOYU KIVAMLI KANAMA NORMAL MİDİR?
Bazen adet kanının iyice koyu renk adeta siyah geldiği görülür. Bu adet kanamasının az olduğu dönemlerde özellikle kanamanın bitmesine yakın sık karşılaşılan normal bir durumdur. Kanama hafif olduğu için vücutta fazla beklemekte ve rengi koyulaşmaktadır. Endişelenecek bir duruma işaret etmez.
ADET KANAMASI PROBLEMLERİNE NELER YOL AÇAR ?
Adet kanamasının renk ve kıvamındaki değişiklikler genellikle bir problemden kaynaklanmaz. Fakat bazı jinekolojik problemler de kendilerini anormal kanamalarla gösterebilirler. Kanamanın renk, miktar ve kıvamında değişikliklere neden olurlar. Bu tip kanama problemlerinin başlıca nedenleri aşağıda sıralanmıştır.
Adet kanamasının renk ve kıvamındaki değişiklikler genellikle bir problemden kaynaklanmaz. Fakat bazı jinekolojik problemler de kendilerini anormal kanamalarla gösterebilirler. Kanamanın renk, miktar ve kıvamında değişikliklere neden olurlar. Bu tip kanama problemlerinin başlıca nedenleri aşağıda sıralanmıştır.
- Düşük: Düşük yapan kadınlar kan pıhtıları ve yanında gri renkli doku parçaları düşürürüler. Böyle bir kanamanız var ve gebe olma ihtimaliniz de söz konusu ise hemen doktorunuzla görüşünüz.
- Miyom (fibroid):Rahimde gelişen, iyi huylu tümörlerdir. Tıbbi adları leiomiyom ‘dur. Çoğu zaman herhangi bir belirti vermezler, fakat bazen özelliklede yerleşim yerlerine bağlı olarak giderek artan miktarda kanamalara neden olabilirler. Özellikle endometriuma yakın yerleşimli olanlar kanamayı ciddi olarak artırabilirler. Kanamadaki artış, miyomun büyüklüğü ile orantılı değildir; rahmin içindeki 0,5 cm lik bir miyom hiç kesilmeyen kanamalara neden olabilirken, rahmin dış yüzündeki 10 cm lik miyom hiç bir şikâyet oluşturmayabilir.
- Hormonal değişiklikler: Adet düzenini bir dizi hormonun nazik dengeleri düzenler. Bu dengede oluşabilecek bozulmalar, rahmin iç tabakasının (endometrium) aşırı kalınlaşmasına ve neticede aşırı ve pıhtılı kanamalara neden olabilir. Hormon değişiklikleri değişik nedenlerle oluşabilir.
- Menopoz
- Aşırı kilo değişiklikleri
- Kullanılan bazı ilaçların yan etkileri bu hormonal değişiklikleri oluşturabilir.
- İri rahim: Özellikle doğumlara bağlı olarak genişlemiş ve eski haline dönememiş rahim iç boşluğunda fazlaca kan birikip, dışarıya yeterli hızla atılamadığında pıhtılar oluşabilir ve kanın rengi koyu gelebilir.
- Kan akımını zorlaştıran fiziksel engeller: Rahmin içboşluğu, rahim ağzı ve vajinadaki bazı fiziksel engeller adet kanının rahat akmasını engelleyerek pıhtı oluşmasına, kanın renk ve kıvamının değişmesine neden olabilirler. Rahmin içinde oluşan polipler ve menopoz yaklaşırken rahim ağzında oluşan daralmalar bu şekilde etkili olabilirler.
- Adenomiyozis ve endometriozis: Endometrium dokusunun rahim dışındaki yerlerde çoğalmasına “endometriozis”, rahmin kas dokusunun içinde çoğalmasına “ adenomiyozis “ denilir. İki durumda da adet kanamaları şiddetli olabilir; kanamanın rengi ve kıvamı değişiklikler gösterir.
ADET KANAMASI İLE İLGİLİ PROBLEMLER NASIL ARAŞTIRILIR?
Sizdeki kanama probleminin özelliklerine göre doktorunuz bir dizi değişik teste başvurabilir. Bunların başlıcaları aşağıda sıralanmıştır:
Vajinal ultrasound: Ses dalgalarını kullanan bu cihazla rahim ve içi değerlendirilir.
Vajinal ultrasound: Ses dalgalarını kullanan bu cihazla rahim ve içi değerlendirilir.
- Kan testleri: kanamaların kansızlığa yol açıp açmadığı ve pıhtılaşma mekanizması ile ilgili bir problem olup olmadığı araştırılır.
- Biyopsi: Rahmin iç tabakasından küçük bir örnek alınarak incelemeye yollanır
- Dilatasyon ve küretaj (D&C):Rahim ağzı genişletilip, rahim ağzı ve rahmin iç boşluğu kazınır. Aşırı kanamayı durdurmak için ve gelen doku parçalarını tahlile yollamak için başvurulabilir.
NE ZAMAN DOKTORA GİTMELİYİM ?
Adet kanaması ile ilgili problemler nadiren ciddidir. Zaman içinde yavaş yavaş artan kanamalar farkına varılmadan zayıf düşmenize neden olabilir. Aşağıdaki belirtiler var ise doktorunuzla görüşmeniz doğru olacaktır:
- Normal fizik aktivitede dahi oluşan yorgunluk
- Baş dönmeleri
- Soluk cilt
- Tırnak yataklarının soluk renkte olması
- Normal adet kanamalarının arasında kanama olması durumunda