ŞARBON NEDİR ? NASIL BULAŞIR ? TİPLERİ NELERDİR?
İnsanlarda ,küçük ve büyük baş hayvanlarda görülen bir hastalıktır. Hem insanlarda hem de hayvanlarda hastalık yapan bu tip hastalıklara zoonoz adı verilmektedir.
Şarbon ( anthrax) basili ( Bacillus anthracis) toprakta yaygın olarak bulunur , vahşi ve evcil hayvanları etkiler. İnsanlar bu hastalığı hasta hayvanlar veya hayvan ürünleri ile temasa geçtiklerinde alırlar. Hayvan ve insanlarda çok ağır hastalık yapma kabiliyeti vardır .
Hayvanlar bu hastalığı nasıl alır ?
Sığır ,koyun , keçi , geyik , antilop gibi hayvanlar ; şarbon mikrobu ile bulaşık toprak , bitki veya sudan şarbon sporlarını soluyarak veya ağız yolu ile alırlar.
İnsanlar ise şarbon sporlarını ( uyku halinde ve çok dayanıklı bakteri) hasta hayvanlardan veya yedikleri gıdadan veya içtikleri sudan aldıklarında , sporlar aktive olur ve çoğalarak toksin ( zehir) oluşturmaya başlarlar. Bu toksinler çok ağır hastalık tablosu oluşturabilir. Genellikle şarbonun insandan insana bulaşmadığı kabul edilir.
Şarbon daha çok kırsal alanlarda tarım ve hayvancılıkla uğraşanlarda görülmektedir.
Başlıca üç tipi vardır:
1- Deriyi tutan tip
2-Solunum yollarını tutan tip
3-Sindirim sistemini tutan tip.
Deri şarbonu
Cildi tutan şarbon sporların ciltteki bir kesik veya sıyrıktan vücuda girmesi ile başlar. Şarbonlu hayvanların eti , yünü , derisi vs. ile temas halinde gelişebilir.En çok baş ,boyun , ön kol ve ellerde görülür.En sık görülen tiptir. Mikrobu aldıktan 1-7 gün arasında ortaya çıkar. Tedavi edilmediğinde hastaların %20 si hayatını kaybeder. Uygun tedavi ile hastaların hemen hemen hepsi şifaya kavuşur.
Hasta deride şişlikler ve bazen şişliğin ortasında doku kaybı (ülser) ve siyah bir renk ile kendini belli eder. Genellikle ağrı yoktur.
Solunum yolu Şarbonu:
Sporlar solunum yolu ile alınıp akciğerlere yerleştiğinde
1- Titreme ve ateş
2- Göğüste rahatsızlık hissi
3- Nefes darlığı
4-Zihin bulanıklığı ve baş dönmesi
5-Öksürük
6-Bulantı , kusma ve karın ağrısı
7- Başağrısı
8-Çok aşırı terleme
9-Aşırı yorgunluk
10- Vücut genelinde ağrı ve kırıklık hissi oluşmaktadır
En öldürücü şarbon tipidir. Şarbon sporları alındıktan sonra bir hafta içinde başlamakta ise de bazen hastalığın ortaya çıkması 2 ay kadar gecikmeli olabilmektedir.
Gastrointestinal Şarbon
Bağırsakları tutan bu tablo, şarbon sporları alındıktan sonraki 1-7 gün içerisinde görülmektedir. Genellikle çiğ veya az pişmiş etin yenilmesi ile bulaşır.
1- Titreme ve ateş
2-Boyunda ve boyundaki lenf bezlerinde şişme
3- Boğaz ağrısı
4-Ses kısıklığı
5- Bulantı ve özellikle kanlı kusma
6- İshal ve kanlı ishal
7- Baş ağrısı
8- Yüze aniden gelen kızarıklık
9- Kanlı gözler
10-Karın ağrısı
11- Bayılma
12- Karında şişme
Şarbon sporlarını bir şekilde aldığınızı düşünüyorsanız veya şarbonu düşündüren belirtiler var ise en kısa zamanda doktora başvurup gerekli teşhis ve tedavi prosedürünü başlatmalısınız.
Şarbon ( anthrax) basili ( Bacillus anthracis) toprakta yaygın olarak bulunur , vahşi ve evcil hayvanları etkiler. İnsanlar bu hastalığı hasta hayvanlar veya hayvan ürünleri ile temasa geçtiklerinde alırlar. Hayvan ve insanlarda çok ağır hastalık yapma kabiliyeti vardır .
Hayvanlar bu hastalığı nasıl alır ?
Sığır ,koyun , keçi , geyik , antilop gibi hayvanlar ; şarbon mikrobu ile bulaşık toprak , bitki veya sudan şarbon sporlarını soluyarak veya ağız yolu ile alırlar.
İnsanlar ise şarbon sporlarını ( uyku halinde ve çok dayanıklı bakteri) hasta hayvanlardan veya yedikleri gıdadan veya içtikleri sudan aldıklarında , sporlar aktive olur ve çoğalarak toksin ( zehir) oluşturmaya başlarlar. Bu toksinler çok ağır hastalık tablosu oluşturabilir. Genellikle şarbonun insandan insana bulaşmadığı kabul edilir.
Şarbon daha çok kırsal alanlarda tarım ve hayvancılıkla uğraşanlarda görülmektedir.
Başlıca üç tipi vardır:
1- Deriyi tutan tip
2-Solunum yollarını tutan tip
3-Sindirim sistemini tutan tip.
Deri şarbonu
Cildi tutan şarbon sporların ciltteki bir kesik veya sıyrıktan vücuda girmesi ile başlar. Şarbonlu hayvanların eti , yünü , derisi vs. ile temas halinde gelişebilir.En çok baş ,boyun , ön kol ve ellerde görülür.En sık görülen tiptir. Mikrobu aldıktan 1-7 gün arasında ortaya çıkar. Tedavi edilmediğinde hastaların %20 si hayatını kaybeder. Uygun tedavi ile hastaların hemen hemen hepsi şifaya kavuşur.
Hasta deride şişlikler ve bazen şişliğin ortasında doku kaybı (ülser) ve siyah bir renk ile kendini belli eder. Genellikle ağrı yoktur.
Solunum yolu Şarbonu:
Sporlar solunum yolu ile alınıp akciğerlere yerleştiğinde
1- Titreme ve ateş
2- Göğüste rahatsızlık hissi
3- Nefes darlığı
4-Zihin bulanıklığı ve baş dönmesi
5-Öksürük
6-Bulantı , kusma ve karın ağrısı
7- Başağrısı
8-Çok aşırı terleme
9-Aşırı yorgunluk
10- Vücut genelinde ağrı ve kırıklık hissi oluşmaktadır
En öldürücü şarbon tipidir. Şarbon sporları alındıktan sonra bir hafta içinde başlamakta ise de bazen hastalığın ortaya çıkması 2 ay kadar gecikmeli olabilmektedir.
Gastrointestinal Şarbon
Bağırsakları tutan bu tablo, şarbon sporları alındıktan sonraki 1-7 gün içerisinde görülmektedir. Genellikle çiğ veya az pişmiş etin yenilmesi ile bulaşır.
1- Titreme ve ateş
2-Boyunda ve boyundaki lenf bezlerinde şişme
3- Boğaz ağrısı
4-Ses kısıklığı
5- Bulantı ve özellikle kanlı kusma
6- İshal ve kanlı ishal
7- Baş ağrısı
8- Yüze aniden gelen kızarıklık
9- Kanlı gözler
10-Karın ağrısı
11- Bayılma
12- Karında şişme
Şarbon sporlarını bir şekilde aldığınızı düşünüyorsanız veya şarbonu düşündüren belirtiler var ise en kısa zamanda doktora başvurup gerekli teşhis ve tedavi prosedürünü başlatmalısınız.
