AŞILAMA NEDİR ?
(İNTRA UTERİN İNSEMİNASYON-IUI)
Kısırlık tedavisinde kullanılan işlemlerden bir tanesidir.Bu işlemde spermler özel bir işlemle "yıkanır" ve konsantre edilirler; bir başka deyişle : daha kaliteli spermler, daha kötü spermlerden ayrılır ve bu kaliteli spermler direkt olarak rahmin içine bırakılırlar. Bu işlemde rahim içine bırakılan bu spermlerin fallop tüplerine geçip döllenme işlemini gerçekleştirmeleri beklenir.
Aşılama işleminin yapılma nedenine göre değişmek üzere,işlemden önce kadına yumurtlamayı artırıcı ilaçlar verilebilir veya ilaç verilmeden doğal süreç izlenip yumurtanın gelişimi takip edilerek ,işlemin zamanlaması ayarlanır.
Neden Yapılır?
Bir çiftin gebelik yakalayabilmesi bir dizi değişik faktöre bağlıdır. Gebeliği yakalamaya engel olabilen bazı durumlarda "aşılama" işlemi tercih edilebilmektedir. Bunların başlıcaları aşağıdadır:
· Hafif erkek infertilitesi (subfertilite): Gebelik yakalamaya çalışan çiftlerde erkeğe uygulanan sperm analizinde sperm sayısı ,sperm hareketliliği (motilite) veya sperm morfolojisi olması istenilenin altında ise bu durumda yapılacak "sperm yıkama" ve aşılama işlemi ile olumlu netice alma ihtimali artırılmaya çalışılır.
· Servikal faktörlere bağlı kısırlık:"Serviks" yani "rahim ağzı" , rahim ile vajina arasındaki oluşuma verilen addır. Cinsel ilişkide vajinanın en tepesine bırakılan spermlerin daha sonra yüzerek rahim ağzından geçmeleri, rahim içindeki boşluğu katedip Fallop tüplerine ulaşmaları beklenir. Yumurtlama döneminde rahim ağzındaki salgının spermlerin bu yolculuğu başarmaları için ideal ortamı sağlayacak şekilde değişiklik gösterdiği kabul edilir. Fakat bazı durumlarda , rahim ağzındaki salgı bu ideal ortamı sağlamaktan uzak olabilir (örneğin çok koyu kıvamlı olabilir). Böyle bir durumun söz konusu olduğu vakalarda yapılacak aşılama işleminde , rahim ağzı ince bir boru ile geçilip ,spermler direkt olarak rahim içine verileceğinden, gebelik açısından olumlu netice alınabilmektedir.
· Sperm alerjisi: Bazı kadınlar partnerlerinin spermine karşı alerjik olabilmektedir.Böyle durumlarda ilişki sonrası vajinada kızarıklık,şişme ve yanma hisleri oluşabilmektedir. Alerjiye neden olan mekanizma aynı zamanda spermleri hareketsizleştirebilmekte, spermlerin birbirine yapışmasına neden olabilmekte ve dolayısı ile gebeliği engelleyebilmektedir. Böyle bir durumda spermlerin yıkanması ,alerjiye neden olan maddeleri uzaklaştırabilmekte ve aşılama işlemi gebelikle sonuçlanabilmektedir.
· İzah edilemeyen kısırlık: Gebe kalamayan çiftlerin belli bir kısmında yapılan tüm tetkikler normal çıkmaktadır. Yani kadında veya erkekte herhangi bir problem tespit edilememektedir. Böyle vakalarda "aşılama" yapılması ilk tercih edilen tedavi yaklaşımı olmaktadır.
Riskler
Aşılama işlemi genelde emniyetli bir işlem olarak kabul edilir, ciddi bir komplikasyon görülme ihtimali düşüktür. Olası riskler şunlardır:
· Enfeksiyon: %1 den az kadında işleme bağlı enfeksiyon gelişebilir
· Çoğul Gebelik: Özellikle yumurtlamayı artırıcı ilaçlarla birlikte uygulandığında, çoğul gebelik riski önemli derecede artış gösterir.Çoğul gebeliklerin erken doğumla sonuçlanması veya düşük doğum ağırlıklı bebek doğması ihtimali yüksektir.
· Enfeksiyon: %1 den az kadında işleme bağlı enfeksiyon gelişebilir
· Çoğul Gebelik: Özellikle yumurtlamayı artırıcı ilaçlarla birlikte uygulandığında, çoğul gebelik riski önemli derecede artış gösterir.Çoğul gebeliklerin erken doğumla sonuçlanması veya düşük doğum ağırlıklı bebek doğması ihtimali yüksektir.
Nasıl Hazırlanmalısınız?
Aşılama işlemi gerçekleştirilmeden önce geçilmesi gereken bir kaç basamak bulunmaktadır.Öncelikle yumurtlama sürecinin takibi gerekmektedir, zira aşılamanın başarılı olabilmesi için zamanlamanın çok iyi olması gereklidir. Bunun için izlenebilecek bir kaç yol bulunmaktadır
1. Doktorunuz sizi belli aralıklar ile görerek yapacağı ultrason muayenesi ile yumurtanın gelişimini takip edebilir.
2. Evde kendi kendinize yapacağınınız idrar testlerinde LH hormonu takip edilerek yumurtlama zamanı tespit edilmeye çalışılabilir
Eğer yumurtlama ,LH ile takip ediliyor ise :LH artışının tespit edildiği günden sonra; Ultrason ile takip ediliyorsa çatlatma iğnesinin yapıldığı günden sonraki gün aşıla işlemi planlanır.
İşlemden bir kaç saat önce partnerinizin sperm örneği vermesi gerekecektir. Bu sperm örneği yaklaşık iki sat süren bir işlemle yıkanacak ve konsantre edilecektir.
İşlem nasıl yapılır?
Düzenlemek için buraya tıklayın.
Aşılama - IUI
Sperm yıkama işlemi tamamlandıktan sonra bir tüp içinde doktorunuza yollanacaktır. İkinci aşamada siz kadın doğum muayene masasına alınacak ve aynı kadın doğum muayenesi oluyormuş gibi yatmanız istenecektir.Daha sonraki aşamada rahim ağzınızın görülebilmesi için bir muayene aleti (spekulum) vajinanıza yerleştirilecek ve ince bir boru (inseminasyon kateteri) vasıtası ile laboratuardan gelen sperm örneği rahmin içine enjekte edilecektir.Daha sonra kateter ve spekulum çıkarılacak ve bir süre dinlenmeniz istenecektir.
İşlem bittikten sonra günlük işinize dönmenizde bir sakınca yoktur. Cinsel yaşantınızda da bir kısıtlama yapmanıza gerek yoktur.
Netice ne zaman belli olur?
İşlemden sonra iki hafta bekleyiniz ve daha sonra gebelik testi yapınız. Testi daha erken yapmanız istenmez zira yalancı negatif sonuç alabilirsiniz ( gebe olduğunuz halde yok çıkabilir).Eğer yumurtlamayı artırıcı ilaçlar kullanılmış ise ,erken test yapılması durumunda yalancı pozitif (gebelik olmadığı halde varmış gibi) netice alabilirsiniz. Bu yüzden 14 günün geçmesini bekleyiniz.
Eğer aşılama işlemi başarısız olmuş ise daha ileri tedavi metotlarına başvurmazdan önce doktorunuz bir kaç kez daha aşılama işlemini tekrarlayabilir.Genelde doktorların tercihi bu işlemi en fazla üç kez uygulamaktır.
