CEREBRAL PALSY
(SEREBRAL PALSİ ,BEYİN FELCİ)
si
Beyinde oluşan bir hasara bağlı ; kalıcı ,duruş, hareket ve denge kusuru olarak tanımlanan cerebral palsy çok büyük oranda, bebek daha anne karnında iken oluşan bir takım problemlerden kaynaklanmaktadır. Doğum eylemi sırasında yaşanan şanssızlıkların rolü çok azdır. Hastalık ilerleyici değildir.
Her 1000 doğumda 1-3 arası vaka görülmektedir. Düşük doğum ağırlıklı ve prematüre bebeklerde daha çok görülmektedir.
Son zamanlarda prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebeklerin yaşatılma ihtimallerinin yükselmesi, “cerebral palsy” li bebeklerin artmasına neden olmuştur. Normal ağırlıklı ve zamanında doğan bebeklerdeki cerebral palsy oranlarında ise bir değişme olmamıştır.
NEDEN OLUŞUR?
Cerebral Palsy nin tek bir nedeni yoktur.
Zamanında doğan bebeklerde görülen cerebral palsy çoğunlukla bebek daha anne karnında iken gelişen bir takım olaylara bağlıdır. Genelde zannedildiğinin aksine, doğum sırasında yaşanan şanssızlıklara bağlı olarak gelişme ihtimali çok azdır.
Prematüre doğum, cerebral palsy için önemli bir risk faktörü oluşturmaktadır. Prematüre bebeğin beyni kanamaya eğilimlidir ve bu kanamalar ciddi boyutta olduğunda cerebral palsy ile sonuçlanabilir. Akciğerlerinin yeterince gelişmemiş olması nedeni ile prematüre bebeklerde ciddi solunum sıkıntıları oluşup beynin yeterli oksijen alamaması ile sonuçlanabilir. Bunun sonucu cerebral palsy olabilir. Prematüre bebeklerde görülen ve tam anlaşılamamış bir durum “periventriculer leukomalaci” dir. Bu rahatsızlıkta bebeğin beynindeki beyaz cevherde delikler oluşur. Bilindiği gibi beyaz cevher, beynin merkezleri ve vücut arasında iletişimi sağlayan liflerden oluşmaktadır.
Yukarıda anlattıklarımız prematüre doğum yapanların canını sıkmamalıdır, zira prematüre ve hatta aşırı prematüre doğanların çoğunda bu problemler gelişmemektedir. Bunda gelişmiş olan neonatal yoğun bakım ünitelerinin başarılı çalışmaları rol oynamaktadır.
Cerebral palsy nin diğer nedenleri: beynin gelişimi aşamasında yaşanan problemler (imalat hataları denilebilir), genetik problemler, anormal damar gelişmeleri veya pıhtıların neden olduğu problemler ve beyin enfeksiyonlarıdır.
Cerebral palsy’e neden olabilecek enfeksiyonların başlıcaları aşağıda sıralanmıştır:
Bebek doğduktan sonra geçirdiği menenjit ve viral ensefalitler de cerebral palsy ile sonuçlanabilmektedir
Yeni doğan döneminde geçirilen ve uygun şekilde tedavi edilmeyen sarılıklar sonucu kalıcı beyin hasarları ve cerebral palsy oluşabilmektedir.
Yaygın inanış, cerebral palsy nin, doğum sırasında beynin oksijensiz kalmasına bağlı olarak geliştiği şeklinde ise de, gerçekte bu mekanizma ile cerebral palsy nadiren gelişmektedir. Cerebral palsy, doğumda bebeğin oksijensiz kalmasına bağlı olarak geliştiğinde, yeni doğanda hemen daima, doğumu takip eden ilk günlerde “neonatal ensefalopati” denilen tablo görülür. Bu tabloda aşağıdaki belirtiler görülür:
Doğum sırasında oluşan şansızlıklara bağlı gelişen cerebral palsy de belirtilerin doğumdan bir kaç yıl sonra ortaya çıkması alışageldik bir durum değildir.
Yeni doğan bebeklerin maruz kalabildiği kötü muameleler de cerebral palsy nedeni olabilmektedir. Bu genellikle; bunalmış bir ebeveyn veya çocuk bakıcısının bebeği sert bir şekilde sarsması ile beyinde oluşan kanama sonucu gelişmektedir. Doğumsal problemleri olan bebeklerde bu tip bir olayla karşılaşma riski daha da fazladır.
MR, CAT scan ve genetik hastalıklarla ilgili teşhis metotlarındaki gelişmelere rağmen pek çok vakanın gerçek nedeni halen kesin olarak ortaya konulamamaktadır.
Zamanında doğan bebeklerde görülen cerebral palsy çoğunlukla bebek daha anne karnında iken gelişen bir takım olaylara bağlıdır. Genelde zannedildiğinin aksine, doğum sırasında yaşanan şanssızlıklara bağlı olarak gelişme ihtimali çok azdır.
Prematüre doğum, cerebral palsy için önemli bir risk faktörü oluşturmaktadır. Prematüre bebeğin beyni kanamaya eğilimlidir ve bu kanamalar ciddi boyutta olduğunda cerebral palsy ile sonuçlanabilir. Akciğerlerinin yeterince gelişmemiş olması nedeni ile prematüre bebeklerde ciddi solunum sıkıntıları oluşup beynin yeterli oksijen alamaması ile sonuçlanabilir. Bunun sonucu cerebral palsy olabilir. Prematüre bebeklerde görülen ve tam anlaşılamamış bir durum “periventriculer leukomalaci” dir. Bu rahatsızlıkta bebeğin beynindeki beyaz cevherde delikler oluşur. Bilindiği gibi beyaz cevher, beynin merkezleri ve vücut arasında iletişimi sağlayan liflerden oluşmaktadır.
Yukarıda anlattıklarımız prematüre doğum yapanların canını sıkmamalıdır, zira prematüre ve hatta aşırı prematüre doğanların çoğunda bu problemler gelişmemektedir. Bunda gelişmiş olan neonatal yoğun bakım ünitelerinin başarılı çalışmaları rol oynamaktadır.
Cerebral palsy nin diğer nedenleri: beynin gelişimi aşamasında yaşanan problemler (imalat hataları denilebilir), genetik problemler, anormal damar gelişmeleri veya pıhtıların neden olduğu problemler ve beyin enfeksiyonlarıdır.
Cerebral palsy’e neden olabilecek enfeksiyonların başlıcaları aşağıda sıralanmıştır:
- Rubella (kızamıkçık) :Çok hafif bir hastalık olan kızamıkçık, gebelik sırasında geçirilirse çok ağır zedelenmeler yapabilir. Bu yüzden gebe kalmazdan önce gerekli incelemeler yapılıp, gerekiyorsa aşı uygulanmalıdır.
- Suçiçeği (varicella):Gebelik sırasında geçirilen suçiçeği, bebekte ağır hasar oluşturabilir. Bu hastalığı geçirmemiş kadınlar gebe kalmazdan önce aşılanmalıdır.
- Sitomegalovirüs: Nüfusun %80 i bu virüsle enfekte olmuştur. Bu virüs ile ilk defa gebelik sırasında enfekte olunduğunda ise bebekte problemler yaratabilmektedir
- Toksoplasma: Gebelik sırasında geçirilen toksoplasma enfeksiyonları bebekte zedelenmeler yapabilmektedir.
- Sifilis (frengi): Cinsel yolla bulaşan bir hastalık olan sifilis, bebekte hasar oluşturabilmektedir.
Bebek doğduktan sonra geçirdiği menenjit ve viral ensefalitler de cerebral palsy ile sonuçlanabilmektedir
Yeni doğan döneminde geçirilen ve uygun şekilde tedavi edilmeyen sarılıklar sonucu kalıcı beyin hasarları ve cerebral palsy oluşabilmektedir.
Yaygın inanış, cerebral palsy nin, doğum sırasında beynin oksijensiz kalmasına bağlı olarak geliştiği şeklinde ise de, gerçekte bu mekanizma ile cerebral palsy nadiren gelişmektedir. Cerebral palsy, doğumda bebeğin oksijensiz kalmasına bağlı olarak geliştiğinde, yeni doğanda hemen daima, doğumu takip eden ilk günlerde “neonatal ensefalopati” denilen tablo görülür. Bu tabloda aşağıdaki belirtiler görülür:
- Havale
- Huzursuzluk, sinirlilik
- Beslenme ve solunum problemleri
- Uyuşukluk, devamlı uyuklama (Letarji)
- Koma
Doğum sırasında oluşan şansızlıklara bağlı gelişen cerebral palsy de belirtilerin doğumdan bir kaç yıl sonra ortaya çıkması alışageldik bir durum değildir.
Yeni doğan bebeklerin maruz kalabildiği kötü muameleler de cerebral palsy nedeni olabilmektedir. Bu genellikle; bunalmış bir ebeveyn veya çocuk bakıcısının bebeği sert bir şekilde sarsması ile beyinde oluşan kanama sonucu gelişmektedir. Doğumsal problemleri olan bebeklerde bu tip bir olayla karşılaşma riski daha da fazladır.
MR, CAT scan ve genetik hastalıklarla ilgili teşhis metotlarındaki gelişmelere rağmen pek çok vakanın gerçek nedeni halen kesin olarak ortaya konulamamaktadır.
Cerebral Palsy tipleri
- Spastik cerebral palsy
- Choreoathetoid cerebral palsy
- Hypotonic cerebral palsy olmak üzere üç tip cerebral palsy görülmektedir.
Bazı vakalarda birden fazla tipte cerebral palsy kombine olarak bulunabilmektedir.
Spastik cerebral palsy
Kas tonusunun (dinlenme halindeki gerginlik) artmış olduğu ve buna bağlı olarak vücut, kol ve bacakların katı ve kasılmış bir şekilde bulunduğu bir durumu tanımlar (spastisite).Kol ve bacak kaslarındaki bu gerginlik, kuvvet uygulandığında açılabilir fakat bu açılma anidir ve bir çakının açılmasına benzetilir. Yani kuvvet ilk uygulandığında direnç belirgindir, kuvvet uygulanmaya devam edildiğinde ani bir açılma oluşur. Spastisite nedeni ile tutulmuş kol veya bacakta kullanım kısıtlanır bunun nedeni daha çok diğer kol veya bacakla koordinasyonun sağlanamamasıdır. Spastisite genellikle vücudun bir yarısında oluşur, fakat daha az sıklıkla sağ ve solu birlikte veya sadece bacaklarda görüldüğü de olmaktadır. Her iki bacak tutulduğunda “makas pozisyonu” görülür; bu durumda bacaklar uzatılmış ve çapraz yapmışlardır.
Kas tonusundaki artışın yanında, refleksler artmıştır. Kaba ve ince motor koordinasyon bozulmuştur. Kas zayıflığı ve kolay yorulma da diğer problemlerdir
Spastisite genellikle beynin beyaz cevherinde oluşan hasardan kaynaklanmakta ise de bazen gri cevherdeki zedelenmelere bağlı da oluşabilmektedir.
Spastisite hafiften ağıra kadar değişik derecelerde olabilmektedir. Hafif derecede spastisite olan çocuklar fonksiyonel olarak çok az kısıtlama yaşarken, ağır spastisite olan çocuklar, tutulmuş olan kol ve bacaklar ya çok az kullanabilir veya hiç hareket ettiremeyebilirler. Spastisite iyi tedavi edilmez ise tutulmuş olan eklemlerde kalıcı eklem hareket kısıtlamaları oluşabilir. Bu kalıcı hareket kısıtlamalarına “kontraktür” adı verilir. Oluşan kontraktürler cerebral palsy olan çocukların bakımında görülen, temel kısıtlayıcılardan başta gelenidir. Spastisite bazen oldukça ağrı uyandırabilir ve kasları gevşetmek için ilaç kullanılması gerekebilir.
Kol ve bacaklarda spastisite oluşturan süreç, vücudun diğer bölümlerindeki kasların da hareket kabiliyeti ve tonuslarını etkileyebilir. Örneğin baş ve yüz bölgesindeki kaslar tutulduğunda, çocuk konuşma, çiğneme, yutma, yüz ve göz hareketlerinde zorlanabilir.
Spastik cerebral palsy olan pek çok çocuk idrarlarını kontrol etmekte zorlanır. Bunun nedeni mesane dolmaya başladığında, en ufak uyarı ile mesanenin kontrol edilemez şekilde kasılmaya başlamasıdır. Bu durum bilinci yerinde olan çocuğun psikolojik olarak olumsuz etkilenmesine neden olur, çünkü olup bitenin tamamen farkındadır, fakat mesanesini kontrol edememektedir.
Kas tonusundaki artışın yanında, refleksler artmıştır. Kaba ve ince motor koordinasyon bozulmuştur. Kas zayıflığı ve kolay yorulma da diğer problemlerdir
Spastisite genellikle beynin beyaz cevherinde oluşan hasardan kaynaklanmakta ise de bazen gri cevherdeki zedelenmelere bağlı da oluşabilmektedir.
Spastisite hafiften ağıra kadar değişik derecelerde olabilmektedir. Hafif derecede spastisite olan çocuklar fonksiyonel olarak çok az kısıtlama yaşarken, ağır spastisite olan çocuklar, tutulmuş olan kol ve bacaklar ya çok az kullanabilir veya hiç hareket ettiremeyebilirler. Spastisite iyi tedavi edilmez ise tutulmuş olan eklemlerde kalıcı eklem hareket kısıtlamaları oluşabilir. Bu kalıcı hareket kısıtlamalarına “kontraktür” adı verilir. Oluşan kontraktürler cerebral palsy olan çocukların bakımında görülen, temel kısıtlayıcılardan başta gelenidir. Spastisite bazen oldukça ağrı uyandırabilir ve kasları gevşetmek için ilaç kullanılması gerekebilir.
Kol ve bacaklarda spastisite oluşturan süreç, vücudun diğer bölümlerindeki kasların da hareket kabiliyeti ve tonuslarını etkileyebilir. Örneğin baş ve yüz bölgesindeki kaslar tutulduğunda, çocuk konuşma, çiğneme, yutma, yüz ve göz hareketlerinde zorlanabilir.
Spastik cerebral palsy olan pek çok çocuk idrarlarını kontrol etmekte zorlanır. Bunun nedeni mesane dolmaya başladığında, en ufak uyarı ile mesanenin kontrol edilemez şekilde kasılmaya başlamasıdır. Bu durum bilinci yerinde olan çocuğun psikolojik olarak olumsuz etkilenmesine neden olur, çünkü olup bitenin tamamen farkındadır, fakat mesanesini kontrol edememektedir.
Koreoathetoid (choreoathetoid) cerebral palsy
Cerebral palsy’nin bu tipinde kol ve bacaklarda; kontrol edilemeyen, anormal, Hint dansçılarının kol ve bacak hareketlerini andıran kıvrılma ve bükülme şeklinde hareketler görülür. Koreoathetoid cerebral palsy olan hastalarda kas tonusu genelde düşüktür (hipotoni).Kol ve bacaklarda kontraktürler daha az görülür. Kol ve bacaklarda oluşan anormal hareketleri genellikle stres ve anormal emosyonel reaksiyonlar tetikler. İstemli bir hareket yapma teşebbüsü; kol, bacak, gövde ve hatta yüzde istemsiz hareketlere neden olabilir. Ağırlıklı olarak iki tip koreoathetotik hareket gözlenmektedir; birinci tipte kas veya kas gruplarında hızlı, düzensiz ve önceden tahmin edilemeyen kasılmalar oluşurken, ikinci tipte (distoni) anormal kas kasılmaları nedeni ile vücut kısımları belli bir pozisyonu uzun süre korurlar. Distonik kasılmalar yüz kaslarını da etkileyebilir; yüz ifadesi, yutma, konuşma gibi fonksiyonları olumsuz etkileyerek ağır fonksiyonel bozukluklara neden olabilirler.
Kontrol dışı oluşan bu hareketler, çocuğun pek çok işi yapmasını engeller ve adeta devamlı egzersiz yapıyormuş gibi çok fazla kalori harcamasına neden olur. Koreoathetoid cerebral palsy beyindeki basal gangliyonlardaki hasar ile ilgilidir ve aynı spastik cerebral palsy de olduğu gibi hafiften ağıra kadar değişik derecelerde görülebilmektedir.
Kontrol dışı oluşan bu hareketler, çocuğun pek çok işi yapmasını engeller ve adeta devamlı egzersiz yapıyormuş gibi çok fazla kalori harcamasına neden olur. Koreoathetoid cerebral palsy beyindeki basal gangliyonlardaki hasar ile ilgilidir ve aynı spastik cerebral palsy de olduğu gibi hafiften ağıra kadar değişik derecelerde görülebilmektedir.
Hipotonik cerebral palsy
Hipotonik cerebral palsy olan çocukların kas tonusları azalmıştır. Kol ve bacakları adeta bir bez bebek gibi sarkar. Yeni doğan döneminde kollarından tutularak oturtulduklarında, başın geride kaldığı, başı kontrol edemedikleri görülür. Cerebral palsy tipleri içinde zihinsel ve bedensel olarak gelişmesi en fazla problem yaratan gruptur.
Hipotonik cerebral palsy genellikle çok ağır bir beyin hasarı veya gelişim bozukluğu sonucu gelişir. Diğer iki cerebral palsy tipine göre gelişimin daha erken aşamalarında oluşan hasarlara bağlı olarak gelişmektedir.
Bu arada şunu da belirtmek gerekir ki: yeni doğanda hipotoni pek çok nörolojik bozuklukta görülmektedir, yani cerebral palsy’e özgü bir durum değildir. Bu arada spastik cerebral palsy olan bebekler erken dönemde hipotonik görüntü verebilmektedir.
Hipotonik cerebral palsy genellikle çok ağır bir beyin hasarı veya gelişim bozukluğu sonucu gelişir. Diğer iki cerebral palsy tipine göre gelişimin daha erken aşamalarında oluşan hasarlara bağlı olarak gelişmektedir.
Bu arada şunu da belirtmek gerekir ki: yeni doğanda hipotoni pek çok nörolojik bozuklukta görülmektedir, yani cerebral palsy’e özgü bir durum değildir. Bu arada spastik cerebral palsy olan bebekler erken dönemde hipotonik görüntü verebilmektedir.
Mixed cerebral palsy
Pek çok cerebral palsy‘li çocuğun belirtileri yukarıdaki gruplardan birine tam olarak uymaktan ziyade her gruptan özellikleri taşımak şeklindedir. Örneğin spastik cerebral palsy si olan bir çocuk başını tutmakta zorlanabilir. Başını tutamamak ise hipotonik cerebral palsy'nin bir özelliğidir. Yine koreathetoid tipte cerebral palsy olan bir çocuğun derin tendon refleksleri artmış olabilir; bu özellik ise spastik cerebral palsy nin bir özelliğidir.
Cerebral palsy ile birlikte görülen diğer durumlar
Cerebral palsy, beyindeki bir hasar veya gelişim bozukluğu sonucu gelişmektedir. Söz konusu hasar sırasında motor (hareketle ilgili) merkezler dışındaki alanlarda zedelenebilir ve zedelenen bölgeye göre değişik belirtiler ortaya çıkabilir.
Cerebral palsy olan çocukların %50 de gelişme gerilikleri, öğrenme zorlukları görülmektedir. Fakat yine de bu çocukların çoğu eğitilebilir ve üretken bir yaşam sürebilirler.
Cerebral palsy olan çocukların yaklaşık ⅓ de epilepsi görülmektedir. Tutulan bölgeye göre epilepsi krizlerinin tipi değişmektedir. Bütün vücudu ilgilendiren kasılma ve bilinç kayıpları oluşabildiği gibi ( grand mal), bilinç kaybı olmadan vücudun belli bölge ve fonksiyonlarını ilgilendiren krizler de oluşabilmektedir (petit mal).
Cerebral palsy olan hastalarda “atonik kriz” ler oluşabilir. Bu durumda çocuk, aynen ipleri kesilmiş bir kukla gibi, aniden yere yığılır. Bunun aksi formu ise “tonik kriz”lerdir; bu durumda ise tüm vücut aniden kazık gibi kasılır. Her iki durumda da düşmeye bağlı, çeşitli yaralanmalar oluşabilir.
Kısmi krizlerde tutulan bölgeye göre değişik semptomlar oluşabilir. Örneğin kol ve/veya bacaklarda titremeler, parlak ışıklar görme, anlamsız korku hissetmek gibi değişik belirtiler oluşabilir.
Görme ile ilgili problemler sıklıkla görülür. Şaşılık durumunda düzeltici gözlükler veya duruma göre ameliyatlar önerilebilir. Eğer beyinde oluşan hasar görme merkezini de tutmuş ise “kortikal körlük” oluşabilir. Bu hastaların gözleri tamamen normal olduğu halde göremezler. Kortikal körlük olanlar için bu gün için bir tedavi şansı bulunmamaktadır.
Cerebral palsy olan çocukların konuşma ile ilgili problemleri de olabilmektedir. Bu problem konuşma ile ilgili kasların tutulmuş olması ile ilgili olabileceği gibi, beyinde konuşmayı düzenleyen merkezlerdeki hasardan da kaynaklanabilmektedir.
Cerebral palsy olan çocuklar genellikle kilo almakta zorlanırlar. Bunun nedeni beslenme zorlukları olabildiği gibi, koreathetotik hareketleri olanlarda aşırı kalori harcanması da olabilir.
Koreoathetoid cerebral palsy olan çocuklarda sinir sıkışmaları, boyun kemiklerinin zedelenmesi ve bunun sonucu omurilik zedelenmeleri oluşabilmektedir.
Bunların dışında diş problemleri, solunum problemleri, idrar yolu enfeksiyonları, osteoporoz ve buna bağlı kırıklar, idrar ve gaita kaçırma problemleri, kabızlık problemleri görülebilmektedir.
Cerebral palsy olan çocukların %50 de gelişme gerilikleri, öğrenme zorlukları görülmektedir. Fakat yine de bu çocukların çoğu eğitilebilir ve üretken bir yaşam sürebilirler.
Cerebral palsy olan çocukların yaklaşık ⅓ de epilepsi görülmektedir. Tutulan bölgeye göre epilepsi krizlerinin tipi değişmektedir. Bütün vücudu ilgilendiren kasılma ve bilinç kayıpları oluşabildiği gibi ( grand mal), bilinç kaybı olmadan vücudun belli bölge ve fonksiyonlarını ilgilendiren krizler de oluşabilmektedir (petit mal).
Cerebral palsy olan hastalarda “atonik kriz” ler oluşabilir. Bu durumda çocuk, aynen ipleri kesilmiş bir kukla gibi, aniden yere yığılır. Bunun aksi formu ise “tonik kriz”lerdir; bu durumda ise tüm vücut aniden kazık gibi kasılır. Her iki durumda da düşmeye bağlı, çeşitli yaralanmalar oluşabilir.
Kısmi krizlerde tutulan bölgeye göre değişik semptomlar oluşabilir. Örneğin kol ve/veya bacaklarda titremeler, parlak ışıklar görme, anlamsız korku hissetmek gibi değişik belirtiler oluşabilir.
Görme ile ilgili problemler sıklıkla görülür. Şaşılık durumunda düzeltici gözlükler veya duruma göre ameliyatlar önerilebilir. Eğer beyinde oluşan hasar görme merkezini de tutmuş ise “kortikal körlük” oluşabilir. Bu hastaların gözleri tamamen normal olduğu halde göremezler. Kortikal körlük olanlar için bu gün için bir tedavi şansı bulunmamaktadır.
Cerebral palsy olan çocukların konuşma ile ilgili problemleri de olabilmektedir. Bu problem konuşma ile ilgili kasların tutulmuş olması ile ilgili olabileceği gibi, beyinde konuşmayı düzenleyen merkezlerdeki hasardan da kaynaklanabilmektedir.
Cerebral palsy olan çocuklar genellikle kilo almakta zorlanırlar. Bunun nedeni beslenme zorlukları olabildiği gibi, koreathetotik hareketleri olanlarda aşırı kalori harcanması da olabilir.
Koreoathetoid cerebral palsy olan çocuklarda sinir sıkışmaları, boyun kemiklerinin zedelenmesi ve bunun sonucu omurilik zedelenmeleri oluşabilmektedir.
Bunların dışında diş problemleri, solunum problemleri, idrar yolu enfeksiyonları, osteoporoz ve buna bağlı kırıklar, idrar ve gaita kaçırma problemleri, kabızlık problemleri görülebilmektedir.
Cerebral palsy olan çocuğun değerlendirilmesi
Cerebral palsy teşhisine genellikle alınan tıbbi hikâye ve muayene bulguları ile ulaşılır. Burada doktora düşen en önemli görev çocukta sıkıntı yaratan bu duruma neden olabilecek, tedavi edilebilir problemleri tespit etmektir. Cerebral palsy den şüphelenilen çocuğu değerlendiren doktorun, nörolojik muayene ve engelli çocukların değerlendirilmesi konusunda tecrübeli olması gerekir. Çocuğun klinik olarak değerlendirilmesinden sonra bir takım laboratuar incelemeleri istenebilir.
Kan ve idrar testleri bazı metabolik hastalıkların ortaya konmasını sağlayabilir. Yine kanda yapılacak bazı incelemeler kromozomal ve genetik anormallikleri ortaya koyabilir. Beyindeki yapısal değişiklikleri saptamak için MR gibi incelemeler kullanılabilir. SPECT, PET gibi görüntüleme metotlarının çok kısıtlı bir hasta grubunda kullanımı söz konusu olabilir.
Tüm yapılan incelemelere rağmen “çocuğum neden cerebral palsy oldu?”, “çocuğum normal olacak mı?” sorularının cevabını vermek her zaman mümkün olmamaktadır. Çok ağır tutulumu olan bazı çocuklar bağımsız olarak yaşamlarını sürdürüp toplumun üretken bireyleri olabilirken; görünüşte hastalığı daha hafif görünen bazı hastaların ömür boyu bakıma ihtiyaçları olabilmektedir.
Kan ve idrar testleri bazı metabolik hastalıkların ortaya konmasını sağlayabilir. Yine kanda yapılacak bazı incelemeler kromozomal ve genetik anormallikleri ortaya koyabilir. Beyindeki yapısal değişiklikleri saptamak için MR gibi incelemeler kullanılabilir. SPECT, PET gibi görüntüleme metotlarının çok kısıtlı bir hasta grubunda kullanımı söz konusu olabilir.
Tüm yapılan incelemelere rağmen “çocuğum neden cerebral palsy oldu?”, “çocuğum normal olacak mı?” sorularının cevabını vermek her zaman mümkün olmamaktadır. Çok ağır tutulumu olan bazı çocuklar bağımsız olarak yaşamlarını sürdürüp toplumun üretken bireyleri olabilirken; görünüşte hastalığı daha hafif görünen bazı hastaların ömür boyu bakıma ihtiyaçları olabilmektedir.
Cerebral palsy nasıl tedavi edilir?
Cerebral palsy nedenlerinin çoğunun kalıcı bir şekilde tedavisi mümkün olmamaktadır. Cerebral palsy olan çocuklara multidisipliner bir yaklaşım ile problemler hafifletilmeye ve kontrol altına alınmaya çalışılmaktadır. Tedavi ile uğraşan ekibin içinde pediatrist, nörolog, ortopedist, psikiyatrist, fizik tedavi uzmanı, konuşma terapisti bulunur.
İlaçlar
Terapiler
Cerrahi
İlaçlar
- Kas gevşeticiler:Sertleşmiş ,kasılmış kasları gevşetmek için ağız yolu ile diazepam,baclofen,dantrolene ve tizanidine gibi ilaçlar kullanılmaktadır.Baclofen bir pompa vasıtası ile direkt olarak omurilik etrafına verilebilmektedir.
- Botox: Spastik kaslara ve kontraktürlere botox enjeksiyonları yapılabilir. Bu enjeksiyonlar nadiren yutma ve soluma problemleri yaratabilir.
Terapiler
- Fizik tedavi: yapılacak fizik tedaviler çocuğun kaslarının kuvvetlenmesini, esneklik kazanmasını, motor kabiliyetin ve mobilitenin artmasını sağlar.
- Konuşma terapisi: Konuşma terapisi ile çocuğun konuşma kabiliyeti artırılabilir. Konuşmada ciddi problemi olan vakalarda işaret dili öğretilebilir.
Cerrahi
- Ortopedik cerrahi: Ağır kontraktürleri ve deformiteleri olan çocuklarda tendonlar, kemikler ve eklemler üzerine yapılacak cerrahi girişimlerle kol ve bacakların daha düzgün pozisyon almaları sağlanabilir. Bu yürümeyi kolaylaştırabilir.
- Sinirlerin kesilmesi: Bazı ağır vakalarda ve diğer tedaviler yeterince başarılı olmadığında spastik kasılmalar olan kaslara giden sinirler kesilerek bu kasların gevşemesi sağlanır.
ÖNLEME
Cerebral palsy'lerin çoğu önlenemez. Önlemeye yönelik yapılabilecek en etkin yaklaşımlardan birincisi eğer geçirilmemiş ise kızamıkçık ve suçiçeğine karşı aşılanmaktır. Gebelik sürecinde düzenli doktor kontrolünde olmak erken doğum riskinizi azaltabilir.Erken doğum olmaması cerebral palsy riskini azaltacaktır.