DOĞUM SONRASI DEPRESYON (postpartum depresyon)
Bir bebeğin doğumu ; heyecan, korku, anksiyete gibi bir dizi duyguları uyardığı gibi depresyon gibi hiç beklenmedik bir durumunda karşımıza çıkmasına neden olabilir.
Pek çok kadın doğum sonrası kendisini melankolik hisseder. Yaklaşık %10 kadında ise daha ağır bir tablo olan postpartum depresyon (doğum sonrası depresyon) görülür. Nadiren de postpartum psikoz denilen çok ağır tablo karşımıza çıkar.
Postpartum depresyon söz konusu kişide bir zayıflık veya kusurun işareti değildir hatta doğum yapmanın bir parçası olarak nitelenebilir. Eğer postpartum depresyon yaşıyorsanız doğru yaklaşım ile normal yaşantınıza hızlı bir dönüş yapabilirsiniz.
BELİRTİLER
Doğum sonrası gelişen depresyonun derecesine göre değişik belirtiler ortaya çıkabilir
Postpartum (doğum sonrası) melankoli
Birkaç günden bir kaç haftaya kadar süren rahatsızlıkta aşağıdaki belirtiler görülebilir:
Postpartum depresyon
Başlangıçta doğum sonrası melankoli gibi belirtilerle başlar fakat belirtiler daha kuvvetli ve uzun sürelidir. Bir zaman sonra belirtiler günlük işlerin ve bebeğin bakımının aksamasına neden olabilir.Postpartum depresyonda aşağıdaki belirtiler görülebilir.
Postpartum psikoz
Doğumdan sonraki ilk iki haftada ortaya çıkan nadir görülen bir tablodur. Belirtiler yukarıda anlatılan tablolardan çok daha ağırdır.
NEDENLERİ
Doğum sonrası depresyonun tek bir nedeni yoktur. Fiziksel, duygusal faktörler ve yaşam tarzı ile ilgili faktörler rol oynayabilir
Risk faktörleri
Postpartum depresyon sadece ilk doğumda değil, herhangi bir doğumdan sonra ortaya çıkabilir. Aşağıdaki durumlar ise riskinizi artırır:
Ne zaman tıbbi yardım almalısınız?
Bebeğinizin doğumundan sonra kendinizi depresyonda hissediyorsanız; bu durumu kabul etmekte zorlanabilirsiniz. Eğer depresif bulgular bir iki hafta içinde kaybolmadı ise veya belirtiler günlük işlerinizi yapmanıza engel oluyor ise en kısa zamanda doktorunuzla görüşmeniz yerinde olacaktır. Erken müdahale, toparlanma sürecini kısaltacaktır.
Postpartum psikoz belirtileri var ise derhal tıbbi yardım almanız gerekir, zamanla düzelir beklentisine girmeyiniz. Postpartum psikoz sizin ve bebeğinizin hayatını dahi tehdit edebilecek sonuçlar doğurabilir.
Testler ve teşhis
Kısa süreli, gelip geçici bir durum olan doğum sonrası melankoli ile daha ağır tabloları ayırt edebilmek için bazı testleri doldurmanız istenebilir. Söz konusu tabloya tiroit bezi fonksiyonlarındaki bir azalmanın mı yol açtığını azaltmak için tiroit fonksiyon testleri istenebilir.
KOMPLİKASYONLAR
Kendi haline bırakıldığında, postpartum depresyon; anne-bebek bağlantısını bozar ve aile içinde sıkıntılar yaratabilir. Postpartum depresyon geçiren ve tedavi edilmeyen kadınların çocukları ileriki yaşantılarında; uyku ve yeme problemleri, hiperaktivite ve huysuzluk gibi problemler geliştirme ihtimalleri, yaşıtlarına göre daha yüksektir. Yine bu çocukların dil yeteneklerini geliştirmeleri de yavaş olmaktadır. Postpartum depresyon tedavi edilmediğinde bazen kronikleşmekte ve kronik depresif bir tablo olarak karşımıza çıkmaktadır. Postpartum depresyon, tedavi edildiğinde dahi, ileriki yaşantıda depresyon atakları geliştirme riski bulunmaktadır.
TEDAVİ
Tedavi ve düzelme süreci kişiye ve belirtilerin ağırlığına göre değişmektedir
Doğum sonrası melankoli
Birkaç günden bir haftaya kadar geçen bir süre içinde genellikle kendiliğinden düzelir. Bu dönemde mümkün olduğu kadar istirahat edin, ailenizden, yakınlarınızdan ve arkadaşlarınızdan destek alın. Alkolden uzak durun; alkol ruhsal dalgalanmaları artırabilir. Eğer tiroit bezi ile ilgili problemleriniz var ise, bu konuda doktorunuz size yardımcı olacaktır.
Postpartum depresyon
Postpartum depresyonun tedavisinde tıbbi görüşmeler ve ilaçlardan faydalanılır.
Uygun tedavi ile postpartum depresyon belirtileri birkaç ay içerisinde kaybolmaktadır. Bazı durumlarda postpartum depresyonun düzelmesi bir yıla kadar uzayabilmektedir. Kendinizi iyi hissetmeye başladıktan sonra da ilaçlarınıza devam etmeniz önemlidir. İlaçları erken kesmeniz hastalığın nüks etmesine neden olabilir.
POSTPARTUM PSİKOZ
Postpartum psikoz acil tedavi gerektiren bir tablodur ve bu tedavinin hastanede yapılması genellikle tercih edilir. Bu tedavi sürecinde değişik gruptan ilaçlar ve bazı durumlarda elektrokonvülzif tedavi kullanılabilir. Tedavi genelde hastanede yapıldığı için, anne bir süre bebekten ayrı kalmak zorunda kalabilir. Bu durum bebeğin anne sütü almasını engelleyebilir. Tedavide kullanılan bazı ilaçlar da anne sütüne geçtiği için, annenin emzirmesi doğru olmayabilir.
ÖNLEME
Gebelik öncesi veya daha önceki doğumlarınızdan sonra depresyon geçirdi iseniz bu durumu doktorunuza mutlaka söylemelisiniz.
Doğum sonrası dönemde depresyon belirtileri çıktığı takdirde, ne kadar erken tedaviye başlanırsa netice o kadar başarılı olacaktır.
Daha önceki doğumlarınızda, doğum sonrası depresyon yaşadı iseniz; doktorunuz belirtilerin çıkmasını beklemeden antidepresan tedaviye başlamayı uygun görebilir.
Yaşam tarzı ve sizin yapabilecekleriniz
Postpartum depresyon kendi başınıza tedavi edebileceğiniz bir durum değildir. Fakat iyileşme sürecini kısaltma konusunda yardımcı olabilirsiniz.
Bebeğinize iyi bakmanın en iyi yolunun kendinize iyi bakmak olduğunu unutmayın.
Pek çok kadın doğum sonrası kendisini melankolik hisseder. Yaklaşık %10 kadında ise daha ağır bir tablo olan postpartum depresyon (doğum sonrası depresyon) görülür. Nadiren de postpartum psikoz denilen çok ağır tablo karşımıza çıkar.
Postpartum depresyon söz konusu kişide bir zayıflık veya kusurun işareti değildir hatta doğum yapmanın bir parçası olarak nitelenebilir. Eğer postpartum depresyon yaşıyorsanız doğru yaklaşım ile normal yaşantınıza hızlı bir dönüş yapabilirsiniz.
BELİRTİLER
Doğum sonrası gelişen depresyonun derecesine göre değişik belirtiler ortaya çıkabilir
Postpartum (doğum sonrası) melankoli
Birkaç günden bir kaç haftaya kadar süren rahatsızlıkta aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Duygularda dalgalanmalar
- Anksiyete
- Kendini üzgün hissetme
- Kolay sinirlenme
- Ağlama
- Konsantrasyon azalması
- Uyuma zorluğu
Postpartum depresyon
Başlangıçta doğum sonrası melankoli gibi belirtilerle başlar fakat belirtiler daha kuvvetli ve uzun sürelidir. Bir zaman sonra belirtiler günlük işlerin ve bebeğin bakımının aksamasına neden olabilir.Postpartum depresyonda aşağıdaki belirtiler görülebilir.
- İştahın azalması ve hatta kaybolması
- Uykusuzluk
- Aşırı sinirlilik ve öfke
- Kendini çok yorgun hissetme
- Sekse olan ilginin kaybolması
- Hayattan zevk alamama
- Pişmanlık, suçluluk ve yetersizlik duygularında artış
- Aşırı duygusal dalgalanmalar
- Bebeğe bağlanmakta zorluk
- Aile ve arkadaşlardan uzaklaşma
- Kendine veya bebeğe zarar verme düşünceleri
Postpartum psikoz
Doğumdan sonraki ilk iki haftada ortaya çıkan nadir görülen bir tablodur. Belirtiler yukarıda anlatılan tablolardan çok daha ağırdır.
- Konfüzyon ve dezoryantasyon
- Hallüsinasyon ve sanrılar
- Paranoya
- Kendine veya bebeğe zarar verme teşebbüsleri
NEDENLERİ
Doğum sonrası depresyonun tek bir nedeni yoktur. Fiziksel, duygusal faktörler ve yaşam tarzı ile ilgili faktörler rol oynayabilir
- Fiziksel değişiklikler: Doğumu takiben östrojen ve progesteron hormonlarının seviyesinde oluşan ani değişikliklerin doğum sonrası depresyonda rol oynaması kuvvetle muhtemeldir. Doğum sonrası tiroit bezinin ürettiği tiroit hormon seviyeleri ciddi düşüş gösterir, bu durum kendinizi yorgun, tembel ve depresif hissetmenize neden olur. Kan hacmi, kan basıncı, bağışıklık sistemi ve metabolizmadaki değişiklikler de duygulanım (mood) dalgalanmaları ve yorgunluk hissine neden olabilir.
- Duygusal faktörler: Uykusuzluk ve yorgunluk en küçük ve basit problemleri bile yönetmenizi zorlaştırabilir. Bebeğin bakımı ile ilgili becerileriniz konusunda kendinizi sorgulayıp kötü hissedebilirsiniz. Kendinizi daha az çekici bulup kimlik bunalımı yaşayabilirsiniz. Hayatınızın üzerindeki kontrolünüzü kaybettiğiniz hissine kapılabilirsiniz. Bu faktörlerin hepsi doğum sonrası depresyona katkıda bulunabilir
- Hayat tarzının etkileri: Çok talepkar bir bebek, kardeşler, beslenme problemleri, tükenme hissi, finansal problemler, eşine yardımcı olmayan-olamayan bir koca, destek verecek yakınların eksikliği; depresyona zemin hazırlayabilir.
Risk faktörleri
Postpartum depresyon sadece ilk doğumda değil, herhangi bir doğumdan sonra ortaya çıkabilir. Aşağıdaki durumlar ise riskinizi artırır:
- Daha önceden depresyon geçirdi iseniz
- Daha önceki gebeliklerinizden birinde doğum sonrası depresyon geçirdi iseniz
- Doğumdan önceki sene içerisinde stresli olaylar yaşadı iseniz, örneğin; hastalık, işsiz kalma veya gebelik komplikasyonları gibi
- Evliliğinizde problemler yaşıyorsanız
- Yeterli desteği alamıyorsanız
- Gebelik istenmeden veya plansız gerçekleşmişse
- Bipolar problemi olanlarda, doğum sonrası psikoz şansı daha yüksektir.
Ne zaman tıbbi yardım almalısınız?
Bebeğinizin doğumundan sonra kendinizi depresyonda hissediyorsanız; bu durumu kabul etmekte zorlanabilirsiniz. Eğer depresif bulgular bir iki hafta içinde kaybolmadı ise veya belirtiler günlük işlerinizi yapmanıza engel oluyor ise en kısa zamanda doktorunuzla görüşmeniz yerinde olacaktır. Erken müdahale, toparlanma sürecini kısaltacaktır.
Postpartum psikoz belirtileri var ise derhal tıbbi yardım almanız gerekir, zamanla düzelir beklentisine girmeyiniz. Postpartum psikoz sizin ve bebeğinizin hayatını dahi tehdit edebilecek sonuçlar doğurabilir.
Testler ve teşhis
Kısa süreli, gelip geçici bir durum olan doğum sonrası melankoli ile daha ağır tabloları ayırt edebilmek için bazı testleri doldurmanız istenebilir. Söz konusu tabloya tiroit bezi fonksiyonlarındaki bir azalmanın mı yol açtığını azaltmak için tiroit fonksiyon testleri istenebilir.
KOMPLİKASYONLAR
Kendi haline bırakıldığında, postpartum depresyon; anne-bebek bağlantısını bozar ve aile içinde sıkıntılar yaratabilir. Postpartum depresyon geçiren ve tedavi edilmeyen kadınların çocukları ileriki yaşantılarında; uyku ve yeme problemleri, hiperaktivite ve huysuzluk gibi problemler geliştirme ihtimalleri, yaşıtlarına göre daha yüksektir. Yine bu çocukların dil yeteneklerini geliştirmeleri de yavaş olmaktadır. Postpartum depresyon tedavi edilmediğinde bazen kronikleşmekte ve kronik depresif bir tablo olarak karşımıza çıkmaktadır. Postpartum depresyon, tedavi edildiğinde dahi, ileriki yaşantıda depresyon atakları geliştirme riski bulunmaktadır.
TEDAVİ
Tedavi ve düzelme süreci kişiye ve belirtilerin ağırlığına göre değişmektedir
Doğum sonrası melankoli
Birkaç günden bir haftaya kadar geçen bir süre içinde genellikle kendiliğinden düzelir. Bu dönemde mümkün olduğu kadar istirahat edin, ailenizden, yakınlarınızdan ve arkadaşlarınızdan destek alın. Alkolden uzak durun; alkol ruhsal dalgalanmaları artırabilir. Eğer tiroit bezi ile ilgili problemleriniz var ise, bu konuda doktorunuz size yardımcı olacaktır.
Postpartum depresyon
Postpartum depresyonun tedavisinde tıbbi görüşmeler ve ilaçlardan faydalanılır.
- Tıbbi görüşme: Psikiyatrist, psikolog ve diğer profesyonel sağlıkçılarla yapılacak görüşmeler, sıkıntılarınızla baş etme konusunda size daha iyi yollar sağlayabilir.
- Antidepresanlar: Postpartum depresyon tedavisinde antidepresan ilaçların önemli bir yeri vardır. Bebeğinize anne sütü veriyorsanız, süte en az geçen ve bebekte en az problem yaratacak ilaçları doktorunuz belirleyecektir.
- Hormon tedavisi: Kısa süreli olarak verilecek östrojen; doğum sonrası hızla düşen östrojen seviyesini yükselterek depresyon belirtilerinin hızlı toparlanmasına yardımcı olabilmektedir. Fakat bu metot genelde çok tercih edilmemektedir.
Uygun tedavi ile postpartum depresyon belirtileri birkaç ay içerisinde kaybolmaktadır. Bazı durumlarda postpartum depresyonun düzelmesi bir yıla kadar uzayabilmektedir. Kendinizi iyi hissetmeye başladıktan sonra da ilaçlarınıza devam etmeniz önemlidir. İlaçları erken kesmeniz hastalığın nüks etmesine neden olabilir.
POSTPARTUM PSİKOZ
Postpartum psikoz acil tedavi gerektiren bir tablodur ve bu tedavinin hastanede yapılması genellikle tercih edilir. Bu tedavi sürecinde değişik gruptan ilaçlar ve bazı durumlarda elektrokonvülzif tedavi kullanılabilir. Tedavi genelde hastanede yapıldığı için, anne bir süre bebekten ayrı kalmak zorunda kalabilir. Bu durum bebeğin anne sütü almasını engelleyebilir. Tedavide kullanılan bazı ilaçlar da anne sütüne geçtiği için, annenin emzirmesi doğru olmayabilir.
ÖNLEME
Gebelik öncesi veya daha önceki doğumlarınızdan sonra depresyon geçirdi iseniz bu durumu doktorunuza mutlaka söylemelisiniz.
Doğum sonrası dönemde depresyon belirtileri çıktığı takdirde, ne kadar erken tedaviye başlanırsa netice o kadar başarılı olacaktır.
Daha önceki doğumlarınızda, doğum sonrası depresyon yaşadı iseniz; doktorunuz belirtilerin çıkmasını beklemeden antidepresan tedaviye başlamayı uygun görebilir.
Yaşam tarzı ve sizin yapabilecekleriniz
Postpartum depresyon kendi başınıza tedavi edebileceğiniz bir durum değildir. Fakat iyileşme sürecini kısaltma konusunda yardımcı olabilirsiniz.
- Yapabildiğiniz kadar istirahat yapın, bebeğinizle yürüyüşlere çıkın, sağlıklı beslenin. Alkolden uzak durun
- Günlük iş planlamasında gerçekçi olun. Mükemmeliyetçi olmayın, yapabileceklerinizi yapın gerekirse yardım istemekten çekinmeyin.
- Kendinize zaman ayırın: Arkadaş ziyaretleri yapın, güzel giyinip ev dışına gezmeye gidin
- İzole kalmayın: Eşinizle, arkadaşlarınızla, aile yakınlarınızla duygularınız hakkında konuşun.
Bebeğinize iyi bakmanın en iyi yolunun kendinize iyi bakmak olduğunu unutmayın.
Telefon: (542)-216 32 32
Elektronik posta: [email protected]
Elektronik posta: [email protected]