DOĞUM KONTROL METOTLARI
doğum kontrol
Yazımızın hemen başlangıcında şunu belirtmeliyim ki , burada bahsedeceğimiz metotların bir kısmı ülkemizde mevcut değildir.
Tipik bir Türk kadını yaklaşık 35 yıl kadar üreme potansiyelini korumaktadır, bu da yaklaşık olarak ortalama hayat beklentisi süresinin yarısı kadar bir zaman demektir. Üreme potansiyelinin olduğu bu periyodun herhangi bir döneminde çocuk sahibi olmak istenmediğinde uygun bir doğum kontrolü metodunun seçilmesi gerekmektedir.
Bu yazımızda sizin için uygun bir doğum kontrolü metodunu seçmenize yardımcı olacak bilgileri aktarmaya çalışacağız. Sizinde bildiğiniz gibi pek çok doğum kontrol metodu bulunmaktadır, bu konuda karar alırken siz ve partneriniz bir takım faktörlere dikkat ederek karar vermek durumundasınız:
· Kullanacağınız metot geri dönüşü olan bir metot mudur?
· Potansiyel yan etkiler nelerdir?
· Cinsel yolla geçen hastalıklardan koruyucu mudur?
Doğum kontrol seçenekleri
Bütün seçenekler size anlatıldığında, karar verme konusunda zorlanabilirsiniz. Bu konuda karar verirken yaşam tarzınız, amaçlarınız ve genel sağlık durumunuzu gözetmeniz gerekir. Doğum kontrol metodunuzu seçerken aşağıdaki faktörleri göz önüne alınız:
· Planlı seks hakkında ne düşünüyorsunuz
· Bir doğum kontrol aracını vücudunuza yerleştirmek gerektiğinde ne kadar rahat hissedersiniz?
· Size verilen talimatlara ne ciddiyette uyarsınız (örneğin her gün hap almak veya döllenme kabiliyetinizin yüksek olduğu günleri takip etmek gibi)
· Kullanacağınız metot gebeliği önlemede ne kadar başarılıdır
· İlerde çocuk sahibi olmayı planlıyor musunuz?
· Ne sıklıkta seks yaparsınız?
· Partneriniz tek eşlimidir?
· Kullanacağınız metot seksüel deneyiminizi nasıl değiştirecektir?
· Sigara kullanıyor musunuz?
Kararınızı verirken ülkemizde ve dünyada en çok tercih edilen metotları bilmek isteyebilirsiniz.
Ülkemizde en çok tercih edilen doğum kontrol metotları ( tıbbi olarak güvenilir kabul edilenlerden)
· Rahim içi araç (spiral) : %22
· Prezervatif (kondom) : %16
· Doğum kontrol hapı : %8
· Tüplerin bağlanması : %3,3
Tipik bir Türk kadını yaklaşık 35 yıl kadar üreme potansiyelini korumaktadır, bu da yaklaşık olarak ortalama hayat beklentisi süresinin yarısı kadar bir zaman demektir. Üreme potansiyelinin olduğu bu periyodun herhangi bir döneminde çocuk sahibi olmak istenmediğinde uygun bir doğum kontrolü metodunun seçilmesi gerekmektedir.
Bu yazımızda sizin için uygun bir doğum kontrolü metodunu seçmenize yardımcı olacak bilgileri aktarmaya çalışacağız. Sizinde bildiğiniz gibi pek çok doğum kontrol metodu bulunmaktadır, bu konuda karar alırken siz ve partneriniz bir takım faktörlere dikkat ederek karar vermek durumundasınız:
· Kullanacağınız metot geri dönüşü olan bir metot mudur?
· Potansiyel yan etkiler nelerdir?
· Cinsel yolla geçen hastalıklardan koruyucu mudur?
Doğum kontrol seçenekleri
Bütün seçenekler size anlatıldığında, karar verme konusunda zorlanabilirsiniz. Bu konuda karar verirken yaşam tarzınız, amaçlarınız ve genel sağlık durumunuzu gözetmeniz gerekir. Doğum kontrol metodunuzu seçerken aşağıdaki faktörleri göz önüne alınız:
· Planlı seks hakkında ne düşünüyorsunuz
· Bir doğum kontrol aracını vücudunuza yerleştirmek gerektiğinde ne kadar rahat hissedersiniz?
· Size verilen talimatlara ne ciddiyette uyarsınız (örneğin her gün hap almak veya döllenme kabiliyetinizin yüksek olduğu günleri takip etmek gibi)
· Kullanacağınız metot gebeliği önlemede ne kadar başarılıdır
· İlerde çocuk sahibi olmayı planlıyor musunuz?
· Ne sıklıkta seks yaparsınız?
· Partneriniz tek eşlimidir?
· Kullanacağınız metot seksüel deneyiminizi nasıl değiştirecektir?
· Sigara kullanıyor musunuz?
Kararınızı verirken ülkemizde ve dünyada en çok tercih edilen metotları bilmek isteyebilirsiniz.
Ülkemizde en çok tercih edilen doğum kontrol metotları ( tıbbi olarak güvenilir kabul edilenlerden)
· Rahim içi araç (spiral) : %22
· Prezervatif (kondom) : %16
· Doğum kontrol hapı : %8
· Tüplerin bağlanması : %3,3
TÜRKİYE'DE DOĞUM KONTROLÜ METODU TERCİHLERİ
Amerika Birleşik Devletlerinde ise tercihler aşağıdaki gibidir:
· Doğum kontrol hapı: %30,6
· Tüplerin bağlanması: %27
· Prezervatif: %18
· Vasektomi: %9,2
· Enjeksiyonlar: %5,3
· Rahim içi araç: %2
Doğum kontrol metotlarını kavrayabilmeniz için mevcut metotları aşağıda inceleyeceğiz.
Prezervatif ve diğer bariyer metotları
Bariyer metotları sperm ve yumurtanın buluşmasını fiziki olarak engellerler. En eski metotlardır ve dünyada en çok tercih edilen metotlardır. Bu metotlar aşağıda listelenmiştir:
· Erkek prezervatifi
· Kadın prezervatifi
· Servikal cap
· Diyafram
· Spermisidler
· Sünger
· Doğum kontrol hapı: %30,6
· Tüplerin bağlanması: %27
· Prezervatif: %18
· Vasektomi: %9,2
· Enjeksiyonlar: %5,3
· Rahim içi araç: %2
Doğum kontrol metotlarını kavrayabilmeniz için mevcut metotları aşağıda inceleyeceğiz.
Prezervatif ve diğer bariyer metotları
Bariyer metotları sperm ve yumurtanın buluşmasını fiziki olarak engellerler. En eski metotlardır ve dünyada en çok tercih edilen metotlardır. Bu metotlar aşağıda listelenmiştir:
· Erkek prezervatifi
· Kadın prezervatifi
· Servikal cap
· Diyafram
· Spermisidler
· Sünger
Erkek prezervatifi (kondom)
Erkek prezervatifi (kondom) erkekler için, kalıcı olmayan korunma sağlamada kullanılan bir metottur. Lateks, poliüretan veya hayvan bağırsaklarından yapılan tipleri vardır, ilişkiden hemen önce sertleşmiş erkeklik organı üzerine geçirilerek kullanılır. Meninin kadın vajinasına boşalmasına engel olarak etki eder.
Koruma oranı: erkek prezervatifinin koruyuculuğu %85 civarındadır. Bunun anlamı: bu metodu tercih eden 100 çiften 15 inin bir yıl süre sonunda gebe kalmış olacağıdır. Vajinal spermisidlerle beraber kullanıldığında korunma oranı artar. Başarısızlık nedenleri genelde: kondomun uygun şekilde takılmaması, yırtılması, delinmesi veya ilişki sırasında çıkmasına bağlıdır.
Yan etkileri: bazı kişilerde lateks alerjisi görülebilmektedir. Böyle durumlarda poliüretan veya bağırsaktan imal edilmiş ürünler tercih edilebilir. Prezervatifler, kadında ve erkekte seksten alınan hazzı azaltabilmektedir.
Kondom, cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunma HIV enfeksiyonu riskini azaltmada en etkili metottur. Hayvan bağırsaklarından yapılmış olan kondomlar virüslerin ( HIV, hepatit B, herpes) geçmesine izin verebilecek delikler içerirler dolayısı ile diğer kondom tipleri kadar hastalıklardan koruyucu olamazlar. Sperm öldürücü nonoxynol-9 içeren kondomlar bazen ciltte tahriş nedeni olabilirler. Tahriş olmuş bir cilt HIV virüsü alma riskini artırabilir. Benzer tahriş kondomun Vajinal spermisidlerle beraber kullanılması durumunda da oluşabilir.
Erkek prezervatifi nasıl kullanılmalı: prezervatif kullanmaya karar verdi iseniz: prezervatif, penis vajina ile temas etmeden önce takılmalıdır. Prezervatiflerin dikkatli,doğru ve sürekli olarak kullanılması önemlidir.ilave olarak aşağıdaki hususlara da dikkat edilmelidir.
Son kullanma tarihine dikkat edin, son kullanma tarihi geçmiş ise kullanmayınız
Ambalajı dikkatli açın. Ambalajı açarken diş veya tırnaklarınızı kullanmayın.
Kayganlaştırıcı kullanmanız gerekiyor ise su bazlı kayganlaştırıcılar kullanın, yağ bazlı kayganlaştırıcılar kondomun delinmesine veya yırtılmasına neden olabilirler.
Kondomu yerleştirirken oluşabilecek hava kabarcıklarını düzeltin, bu tür kabarcıklar ilişki sırasında kondomun yırtılmasına veya çıkmasına neden olabilir.
Kondomları serin ve kuru bir yerde saklayın: sıcak, ışık ve hava akımlarına maruz kalan kondomların yırtılma şansı daha fazladır. Kondomları cüzdan, pantolon cebi, torpido gözü gibi yerlerde uzun süre saklamayın.
Cinsel ilişkiden sonra, kondomu hemen çıkarın. Her ilişki için ayrı bir kondom kullanın.
KADIN KONDOMU
KADIN KONDOMU
Kadın kondomu yumuşak poliüretandan yapılmış ve iki ucunda birer tane halka içeren yapıya sahiptir.
Kapalı olan uçtaki halka vajinanın içine yerleştirilir ve bu halka kondomun ilişki sırasında vajina içinde kalmasını sağlar. Açık olan uçtaki halka vajinanın dışında kalır.
Koruma oranı:
Kadın kondomunun koruyuculuğu %79 olarak bildirilmektedir. Bir başka deyişle bu metodu kullanan 100 kadından 21 i bir yıl içinde gebe kalacaktır.
Yan etkiler ve sağlık riskleri:
Bazı kadınlarda vajina veya vulvada tahriş görülebilmektedir. Bazı çiftler ilişki sırasında daha az hissettiklerini söylerken bazıları da ilişki sırasında ses çıkarttığından şikâyet etmektedir. Kadın kondomları poliüretandan yapılmış oldukları için lateks alerjisi olanlar da kullanabilmektedir. Kadın kondomları HIV dahil olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaktadır.
Kadın kondomunu nasıl kullanmalı?
Eğer kadın kondomu kullanmaya karar veririnseniz, penis vajina ile temas etmeden önce yerleştirmeniz gerekecektir. Bunun için önce kondomun kapalı ucuna kayganlaştırıcı uygulamanız ve daha sonra da bu uçtaki halkayı iki parmağınız arasında iyice sıkıştırıp tampon yerleştiriyormuş gibi vajinanın iyice içine doğru ittirmeniz gerekecektir. Dış halka vajinadan 2-2.5 cm kadar sarkacak şekilde yerleşecektir. Kadın kondomu ilişkiden 8 saat öncesine kadar yerleştirilebilir. İlişki sırasında gerekirse ilave kayganlaştırıcı kullanabilirsiniz. Kadın kondomu, yağ bazlı ve su bazlı kayganlaştırıcılarla kullanılabilir. kadın ve erkek kondomu birlikte kullanılmamalıdır zira kondomların yırtılma ihtimali artmaktadır.
İlişki sonrası kondomu çıkartmak için önce dıştaki halkayı tutarak kondomu uzun ekseni etrafında kıvırıp dışarı çekin, daha sonrada çöpe atın. Her ilişkide ayrı bir kondom kullanmanız gereklidir.
Bu ürün ülkemizde Femidom ® markası altında eczanelerde bulunmaktadır.
Kapalı olan uçtaki halka vajinanın içine yerleştirilir ve bu halka kondomun ilişki sırasında vajina içinde kalmasını sağlar. Açık olan uçtaki halka vajinanın dışında kalır.
Koruma oranı:
Kadın kondomunun koruyuculuğu %79 olarak bildirilmektedir. Bir başka deyişle bu metodu kullanan 100 kadından 21 i bir yıl içinde gebe kalacaktır.
Yan etkiler ve sağlık riskleri:
Bazı kadınlarda vajina veya vulvada tahriş görülebilmektedir. Bazı çiftler ilişki sırasında daha az hissettiklerini söylerken bazıları da ilişki sırasında ses çıkarttığından şikâyet etmektedir. Kadın kondomları poliüretandan yapılmış oldukları için lateks alerjisi olanlar da kullanabilmektedir. Kadın kondomları HIV dahil olmak üzere cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaktadır.
Kadın kondomunu nasıl kullanmalı?
Eğer kadın kondomu kullanmaya karar veririnseniz, penis vajina ile temas etmeden önce yerleştirmeniz gerekecektir. Bunun için önce kondomun kapalı ucuna kayganlaştırıcı uygulamanız ve daha sonra da bu uçtaki halkayı iki parmağınız arasında iyice sıkıştırıp tampon yerleştiriyormuş gibi vajinanın iyice içine doğru ittirmeniz gerekecektir. Dış halka vajinadan 2-2.5 cm kadar sarkacak şekilde yerleşecektir. Kadın kondomu ilişkiden 8 saat öncesine kadar yerleştirilebilir. İlişki sırasında gerekirse ilave kayganlaştırıcı kullanabilirsiniz. Kadın kondomu, yağ bazlı ve su bazlı kayganlaştırıcılarla kullanılabilir. kadın ve erkek kondomu birlikte kullanılmamalıdır zira kondomların yırtılma ihtimali artmaktadır.
İlişki sonrası kondomu çıkartmak için önce dıştaki halkayı tutarak kondomu uzun ekseni etrafında kıvırıp dışarı çekin, daha sonrada çöpe atın. Her ilişkide ayrı bir kondom kullanmanız gereklidir.
Bu ürün ülkemizde Femidom ® markası altında eczanelerde bulunmaktadır.
Servikal cap (servikal şapka)
SERVİKAL CAP
Kauçuktan yapılmış, yüksük şeklinde veya denizci şapkası şeklinde bir alettir.
Rahim ağzını kapatarak spermlerin rahim içine girmesini engelleyerek etkili olur. Çok fazla yaygınlık kazanmamıştır.
Koruma oranı:
Çocuk doğurmamış kadınlarda koruyuculuğu %86 olarak rapor edilmektedir. Yani bu metodu kullanan 100 kadından 14ü bir yıl içinde gebe kalacaktır. Doğum yapmış kadınlarda ise koruyuculuk %71 e gerilemektedir. Bunun nedeni doğum ile beraber rahim ağzımım şeklinin değişmesi ve servikal şapkanın yerleştirilmesinin zorlaşmasıdır.
Servikal şapka ile olan başarısızlıkların en önemli nedeni ilişki sırasında şapkanın yerinden çıkmasıdır.
Yan etkiler ve sağlık riskleri:
Yan etkiler nadirdir. Bazı kadınlar şapka yerleştirilirken kullanılan sperm öldürücü ilaçtan dolayı tahriş bulguları gösterebilirler. Nadir görülmekle beraber aşağıda listelenen problemler görülebilmektedir:
· İdrar yolu enfeksiyonları
· Vajinal enfeksiyonlar
· Takılı olarak uzun süre kalması halinde toksik şok sendromu
Servikal şapka, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu değildir.
Nasıl kullanılır?
Bu metodu kullanmaya karar verdiğinizde doktorunuz size uygun ebatta olan bir servikal şapka önerecek ve nasıl yerleştireceğinizi öğretecektir. Koruyuculuğun artması için takmazdan önce içine krem, köpük veya jel şeklinde sperm öldürücü sıkılarak kullanılmalıdır. İlişkiden 6 saat öncesine kadar takılabilir.
Cinsel ilişkiden sonra en az 6 saat çıkarılmadan yerinde bırakılmalıdır. İlişkiden sonra iki güne kadar yerinde bırakılabilir. Çıkarıldıktan sonra ılık sabunlu su ile yıkanıp kurumaya bırakılır. Uygun bakım ile aynı cihaz iki yıla kadar kullanılabilir. Fakat siz düzenli aralıklarla delikler ve yırtıklar açısından servikal şapkayı kontrol etmelisiniz.
Bazı kadınlar aşağıdaki nedenlerle bu metodu kullanamazlar
· Rahim ağzının pozisyon ve şekli uygun olmayabilir
· Vajina çok gevşek ise
· Enfeksiyon veya bu bölgedeki derin bir yara olması halinde
· Bu metot kanama varlığında kullanılamaz.
Bu cihaz ülkemizde pazarlanmamaktadır. Yurt dışında fiyatı 70-75 dolar civarındadır.
DİAFRAM
DİAFRAM
Kubbe şeklinde, tekrar kullanılabilen lastikten yapılmış bir gebelikten korunma aletidir. Vajinaya yerleştirildiğinde rahim ağzını da içine alacak şekilde çatı kemiğinin arkasına yerleşir ve içine sıkılmış olan sperm öldürücü ilacın rahim ağzı ile olan ilişkisinin devamını sağlar.
Koruyuculuk:
Spermisid (sperm öldürücü ilaç) ile beraber kullanıldığında koruyuculuk %84 civarındadır. Bir başka söyleyişle bu metodu kullanan 100 kadından 16 sı bir yıl içinde gebe kalacaktır.
Yan etkiler ve sağlık riskleri: diyafram kullanan kadınlar nadiren yan etkiler bildirirler, bunlar genellikle lateks alerjisi veya kullanılan spermisidin yaptığı tahrişle ilgilidir. Diğer olası yan etkiler aşağıda sıralanmıştır.
· İdrar yolu enfeksiyonları
· Vajinal enfeksiyonlar
· Uzun süre vajinada kaldığında toksik şok sendromu.
Nasıl kullanılır?:
Bu metodu kullanmaya karar verdiğinizde doktorunuz uygun boyutta olan bir diyaframı size önerecektir. Kilo alıp vermeniz ve vajina duvarlarındaki tonusun değişiklikleri diyaframın yerine oturup oturmadığını etkileyebilir. Doktorunuz kullandığınız diyaframın size ne derece uyduğunu yıllık kontroller sırasında belirleyecektir. Uygun bakım ile bir diyaframı iki yıl kadar kullanabilirsiniz.
Diyafram mutlaka spermisidlerle beraber kullanılmalıdır. Tek başına kullanıldığında gebeliğe karşı koruyuculuğu yoktur. Diyafram ilişkiden bir saat öncesine kadar yerleştirilebilir. Bir kere yerleştirildikten sonra 6 saate kadar koruyuculuğu devam eder.
Nasıl kullanılır?
Diyaframı çukurluğu yukarı bakacak şekilde tutarken, içine 1 çay kaşığı kadar spermisid doldurun ve bir miktar spermisidi de diyaframın kenarlarına sürün.
Daha sonra diyaframın kenarını iki taraftan sıkarak katlanmış bir şekilde Vajinal kanala ittirerek yerleştiriniz. Bu işlemi ayakta, çömelerek veya yatar pozisyonda yapabilirsiniz.
Seksten sonra en az altı saat en fazla 24 saat diyafram yerinde bırakılmalıdır. Çıkardıktan sonra sabunlu ılık su ile yıkanıp kaldırılmalıdır. Diyafram kullanırken sadece su bazlı kayganlaştırıcılar kullanılmalı ve düzenli olarak delikler, yırtıklar açısından diyafram kontrol edilmelidir.
Bazı kadınların diyafram kullanması uygun değildir. Bunlar:
· Sık idrar yolu enfeksiyonu geçirenler
· Vajina kasları gevşek olanlar
· Genital enfeksiyonu olanlar
· Adet kanaması dahil Vajinal kanama varlığında kullanılmamalıdır.
Maliyet:
Diyafram fiyatları 30-50 dolar civarında değişmektedir.
SPERMİSİDLER
Spermisidler, spermleri rahmin içine girmeden önce inaktif hale getiren ilaçlardır. Krem, jel , köpük , tablet, fitil şeklinde olabilirler. Temelde hepsinin içerdiği aktif madde nonoxynol-9 dir.
Koruyuculuk:
Spermisidler tek başına kullanılabilirse de ilave bir bariyer metodu ile kullanıldıklarında koruyuculukları artar. Tek başına kullanıldıklarında %71 oranında koruyucudurlar, yani bu metodu tercih eden 100 kadından 29 u bir yıl içinde gebe kalacaktır.
Yan etkiler:
Bu ilaçlar vajinada tahrişe neden olabilirler. Spermisidler vajina ve idrar yolunda normalde yerleşik olan bakteri kolonilerini de bozarak idrar yolu enfeksiyonlarında bir artışa neden olabilirler. nonoxynol-9 HIV/AIDS e karşı koruyuculuk göstermez, aksine yaptığı tahriş nedeni ilebu hastalıkların bulaşma riskini artırabilir.
Nasıl kullanmalı?
Bu metot tercih edildiğinde, üretici firmanın önerileri doğrultusunda ilişkiye en fazla bir saat kala uygulanmalıdırlar. Köpük ve jel formları hemen etki gösterebilirken, fitil formunda olanların etkili olabilmek için 15 dakikaya ihtiyacı vardır. Bu konuya kullanım sırasında dikkat edilmelidir. Her ilişkiden önce uygulama tekrarlanmalıdır
Koruyucu Sünger:
Poliüretandan yapılmış, disk şeklinde, yumuşak kıvamlı ve rahim ağzını kaplayacak şekilde tasarlanmış bir korunma aracıdır. Yerleştirildikten sonra 24 saat süre ile emdirilmiş spermisid maddeyi salarken aynı zamanda spermleri içine emer.
 KORUYUCU SÜNGER |
 SÜNGERİN YERLEŞTİRİLMESİ |
Koruyuculuk:
Daha önce doğum yapmamış kadınlarda koruyuculuk %84 olarak rapor edilmektedir. Bunun anlamı bu metodu kullanan 100 kadından 16nın bir yıl içinde gebe kalacağıdır. Bazı raporlarda doğum yapmış kadınlarda daha düşük bir koruyuculuk rapor etmektedir.
Yan etkiler ve sağlık riskleri:
Bazı sünger kullanıcıları Vajinal kuruluk, kaşıntı ve acımadan şikayet etmektedirler. Bazı kişilerde ise süngerin imalinde kullanılan maddelere karşı alerji gelişebilmektedir. Bazı kadınlar ise süngeri çıkarmakta zorlandıklarını söylemektedirler. Süngerler cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu değildir.
Nasıl kullanılır?:
İlişkiden 24 saat öncesine kadar yerleştirilebilir. Yerleştirmezden önce ambalajından çıkarılan sünger 2 yemek kaşığı kadar su ile ıslatılır ve daha sonra rahim ağzına gelene kadar vajinanın içine itilir. Parmakla kontrol edilerek rahim ağzını tamamen örttüğünden emin olunur.
İlişkiden sonra en az sekiz saat yerinde tutulur.
Maliyet:
Tek bir süngerin maliyeti 2.5 $ civarındır. Koruyucu sünger ülkemizde bulunmamaktadır.
Bariyer metotlarının avantaj ve dezavantajları:
· Geri dönülebilir metotlardır. Gebe kalmaya karar verdiğinizde uygulamadan vazgeçersiniz.
· İlişki öncesi planlı olmayı gerektirirler.
· Kondomlar HIV dahil olmak üzere, cinsel yolla geçen hastalıklardan koruyucudurlar. İlişkiden alınan zevki azaltabilirler.
· Kondom ve spermisidler ucuzdurlar ve reçete olmadan temin edilebilirler.
· Servikal cap ve diyaframın bazı kadınlardan tarafından yerleştirilmesi zor bulunmaktadır. Yanlış yerleştirildiklerinde ise başarısızlık oranları yükselmektedir.
Daha önce doğum yapmamış kadınlarda koruyuculuk %84 olarak rapor edilmektedir. Bunun anlamı bu metodu kullanan 100 kadından 16nın bir yıl içinde gebe kalacağıdır. Bazı raporlarda doğum yapmış kadınlarda daha düşük bir koruyuculuk rapor etmektedir.
Yan etkiler ve sağlık riskleri:
Bazı sünger kullanıcıları Vajinal kuruluk, kaşıntı ve acımadan şikayet etmektedirler. Bazı kişilerde ise süngerin imalinde kullanılan maddelere karşı alerji gelişebilmektedir. Bazı kadınlar ise süngeri çıkarmakta zorlandıklarını söylemektedirler. Süngerler cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu değildir.
Nasıl kullanılır?:
İlişkiden 24 saat öncesine kadar yerleştirilebilir. Yerleştirmezden önce ambalajından çıkarılan sünger 2 yemek kaşığı kadar su ile ıslatılır ve daha sonra rahim ağzına gelene kadar vajinanın içine itilir. Parmakla kontrol edilerek rahim ağzını tamamen örttüğünden emin olunur.
İlişkiden sonra en az sekiz saat yerinde tutulur.
Maliyet:
Tek bir süngerin maliyeti 2.5 $ civarındır. Koruyucu sünger ülkemizde bulunmamaktadır.
Bariyer metotlarının avantaj ve dezavantajları:
· Geri dönülebilir metotlardır. Gebe kalmaya karar verdiğinizde uygulamadan vazgeçersiniz.
· İlişki öncesi planlı olmayı gerektirirler.
· Kondomlar HIV dahil olmak üzere, cinsel yolla geçen hastalıklardan koruyucudurlar. İlişkiden alınan zevki azaltabilirler.
· Kondom ve spermisidler ucuzdurlar ve reçete olmadan temin edilebilirler.
· Servikal cap ve diyaframın bazı kadınlardan tarafından yerleştirilmesi zor bulunmaktadır. Yanlış yerleştirildiklerinde ise başarısızlık oranları yükselmektedir.
DOĞUM KONTROL HAPI VE DİĞER HORMONAL KORUNMA YOLLARI
Hormonal kontraseptifler yüksek dereceli korunma sağlayan, geri dönüşümlü, popüler metotlardır.
· Yumurtlamayı durdurarak
· Rahim ağzındaki salgının karakterini spermlerin geçişine uygun olmayacak şekilde değiştirerek
· Rahmin iç tabakasını gebeliğin yerleşmesi için uygunsuz hale getirerek korunmayı sağlarlar.
Bu ilaçları kullandığınız dönemde adetleriniz çok düzenli olarak gerçekleşecek, kanama süresi ve miktarı azalacaktır. Dünyada ilk Hormonal kökenli koruyucu “doğum kontrol hapıdır” ve 1960 larda piyasaya çıkmıştır. O günden bu güne Hormonal korunma metotları çeşitlenmiştir. Bunlar:
· Vajinal halka
· Mini pill
· Enjeksiyonlar
· İmplantlar
· Cilde yapıştırılan flasterler
Şeklinde değişik ürünler dünya piyasalarına çıkmıştır.
Hormonal metotlar arasında tercih:
Flaster, halka ve hap şeklindeki kombine östrojen-progesteron ürünleri benzer etkinlikte olup, benzer yan etki ve koruyuculuk özellikleri vardır. Metotlar arasında seçim yapmak birazda sizinle ilgilidir. Eğer her gün hap almayı unutuyorsanız o zaman Vajinal halka veya flaster şeklindeki ürünler sizin için iyi bir seçenek olabilir. Eğer cildiniz alerjik yapılı ise Flaster tarzı bir ürün size uygun olmayabilir.
Doğum Kontrol Hapı ( kombine hap)
Bu ürünler her gün alınması gereken haplar şeklindedir ve östrojen ve progesteron içerirler.
Koruyuculuk:
Size önerildiği şekilde kullanıldığında koruyuculuk %99 un üzerindedir. Fakat günlük pratikte bu oran %92 civarında kalmaktadır. Yani bu şekilde korunan 100 kadından 8 i bir yıl içinde gebe kalmaktadır. Kullandığınız diğer ilaçlar doğum kontrol hapının etkisini azaltabilir. Bu yüzden ilaç kullanmazdan önce doktorunuza danışınız veya size reçete yazan doktora doğum kontrol hapı kullandığınızı belirtiniz.
Yan etkiler ve sağlık riskleri:
Göğüslerde hassasiyet, bulantı, kusma, karında gaz ve şişkinlik, libidoda azalma ve depresyon olası yan etkilerdendir. Yapılan araştırmalar hap ile kilo alımı arasında ilişki göstermemiştir. En ciddi potansiyel risk kan basıncında yükselme ve toplardamarlarda pıhtı oluşumu ve koroner arter hastalığıdır. Aşağıdaki özellikleri taşıyan kadınların doğum kontrol hapı kullanmamaları uygun olur:
· 35 yaş üzerinde olup sigara kullananlar
· Kardiyovasküler hastalık öyküsü olanlar
· Meme, rahim ve karaciğer kanseri geçirmiş olanlar
· Bacaklarında veya akciğerlerinde geçirilmiş pıhtı hikayesi olanlar.
Doğum kontrol hapları, cinsel yolla geçen hastalıklara karşı koruyucu değildir.
Nasıl kullanılır?
Piyasada değişik seviyelerde hormon içeren ürünler bulunmaktadır. Doğum kontrol hapı kullanmaya karar verdiğinizde doktorunuz size uygun olanını seçecektir. İlacı kullanmaya karar verdikten sonra olacak ilk adet kanamasının birinci günü ilacı kullanmaya başlamalısınız. Mevcut ilaçlar düşük dozlu oldukları için bundan 15-20 sene önceki ilaçlar gibi adetin 5. günü değil ilk günü başlanmaktadır. Daha sonra her gün bir hapı yaklaşık olarak aynı saatte alarak kutunun içindeki hapları bitiriniz. Bir kutu ilaç bittikten sonra 7 gün süre ile ilaç almayınız ve 8. gün yeni kutuya başlayınız. İlaç almadığınız süre içinde eskiye göre daha kısa süren bir adet kanaması oluşacaktır.
Hap almayı unutursam ne yapmalıyım?
Şu anda piyasada olan ilaçların maksimum unutma toleransı 12 saattir. Yani hapı unutma süreniz 12 saatin altında ise hemen ilacı alınız ve bu günün ilacını da saati gelince alınız. Unutma süresi, 12 saati geçtiğinde ise ilaçları almaya devam edin, böylece adet düzeniniz bozulmayacaktır fakat o kutu bitene kadar ek bir metotla korununuz. Çünkü o ay için doğum kontrol hapının koruyuculuğu azalmıştır.
Koruyucu Flaster: ( bu ürün ülkemizde bulunmamaktadır)
KORUYUCU FLASTER
ilk olarak 2001 yılında piyasaya çıkmıştır (Ortho Evra) 2*2.5 cm ebadında bir flasterdir. Cilde yapıştırıldığında östrojen ve progesteronu yavaş ve kontrollü bir şekilde salmaya başlar.
Koruyuculuk:
Koruyuculuğu %98 civarındadır. Yani kullanıcı 100 kadından 2 tanesi bir yıl içinde gebe kalacaktır. 100 kilo üzeri kadınlarda koruyuculuğun bir miktar azaldığına dair deliller bulunmaktadır.
Yan etkiler:
En sık görülen yan etkiler: ciltte tahriş, baş ağrısı, göğüslerde hassasiyet, bulantı, kusma, şişkinlik, cinsel istekte azalma ve depresyondur. Koruyucu flaster kullanan kadınlarda kalp krizi, inme ve kan pıhtılaşması problemleri hafifçe artış gösterir. Flaster kullanıcıları, doğum kontrol hapı kullananlara göre %60 daha fazla östrojen seviyelerine maruz kalırlar. Bu durum teorik olarak ya etki ihtimalini artırır fakat bu durum bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.
Aşağıdaki durumlarda flaster kullanmamalısınız:
· 35 yaş üzeri ve sigara içiyorsanız.
· Kardiyovasküler hastalık öykünüz var ise
· Meme, rahim ve karaciğer kanseri öykünüz var ise
· Akciğer veya bacaklarınızda kan pıhtılaşması geçirdiniz ise.
Bu metot sizi cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korumaz.
Nasıl kullanılır:
Eğer flaster kullanarak korunma kararı aldınız ise üç hafta süre ile her hafta bir tane olmak üzere bir flaster yapıştırmanız gerekecektir. Dördüncü hafta flaster yapıştırılmaz ve o hafta adet kanaması gerçekleşir. Flaster göğsünüze yerleştirilmemelidir. Onun dışında kalçaya, karnınıza veya sırtınıza yapıştırabilirsiniz. İlave olarak şunlar söylenebilir:
Flastere yakın bölgelere yağlı maddeler, kremler ve kozmetikler uygulamayın
Flaster yapışık iken yüzebilir ve banyo yapabilirsiniz.
Flasterin çıktığını tespit ederseniz hemen yeni bir flaster yapıştırınız.
Vajinal halka
VAJİNAL HALKA
2010 yılında NuvaRing® markası ile ülkemizde de pazarlanmaya başlayan bu metot, yumuşak, şeffaf plastikten yapılmış bu halkadan yavaş ve kontrollü bir şekilde östrojen ve progesteron salarak etkili olur. Halkanın yarıçapı 5 cm. dir ve her bir halka bir ay süre ile koruyucudur.
Koruyuculuk:
Vajinal halkanın koruyuculuğu diğer Hormonal koruyucular gibidir ve %92 civarındadır. Yani bu metodu uygulayan 100 kadından 8 i bir yıl içinde gebe kalacaktır.
Yan etkiler ve sağlık riskleri:
Olası yan etkiler; Vajinal enfeksiyonlar, Vajinal tahriş, düzensiz kanama,baş ağrısı, göğüslerde hassasiyet,kilo artışı veya kilo kaybı, şişkinlik, cinsel istekte azalma ve depresyondur. Vajinal halka kullanan kadınların kalp krizi, inme ve kan pıhtısı oluşturma riskleri hafifçe artmış olabilir. Eğer aşağıda sıralanan durumlar sizin için geçerli ise Vajinal halka kullanmayınız.
35 yaş üzerinde ve sigara içiyorsanız
Kardiyovasküler hastalık öykünüz var ise
Meme, rahim veya karaciğer kanseri geçirdiniz ise
Bacaklarınızda veya akciğerlerinizde pıhtı oluşma hikayeniz var ise
Vajinal halka cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu değildir
Nasıl kullanılır?
Vajinal halka kullanmaya karar verdi iseniz, satın aldığınız ürünü vajinanızın içine yerleştirir ve üç hafta süre ile orada bırakırsınız.
Halkayı vajinanın mümkün olduğu kadar derinine yerleştiriniz, böylece halkayı hissetme ihtimaliniz azalır.
Halkayı yerleştirdikten sonraki ilk hafta, ilave bir metotla korunmanız gerekir.
Eğer halka düşecek olursa, üç saat içinde ılık su ile temizlenip yeniden yerleştirilmelidir.
Eğer halka düşer ve üç saatten fazla dışarıda kalır ise, o ay korunma riske girer .başka bir metotla korunmaya geçmelisiniz.
Üç hafta vajinada kalan halkayı çıkardıktan sonraki haftada aylık kanamanız olacaktır. Bu hafta vajinada halka bulunmaz.
Maliyet:
Halkanın aylık maliyeti 35-50 $ civarındadır.
DEVAMI >>>
Koruyuculuk:
Vajinal halkanın koruyuculuğu diğer Hormonal koruyucular gibidir ve %92 civarındadır. Yani bu metodu uygulayan 100 kadından 8 i bir yıl içinde gebe kalacaktır.
Yan etkiler ve sağlık riskleri:
Olası yan etkiler; Vajinal enfeksiyonlar, Vajinal tahriş, düzensiz kanama,baş ağrısı, göğüslerde hassasiyet,kilo artışı veya kilo kaybı, şişkinlik, cinsel istekte azalma ve depresyondur. Vajinal halka kullanan kadınların kalp krizi, inme ve kan pıhtısı oluşturma riskleri hafifçe artmış olabilir. Eğer aşağıda sıralanan durumlar sizin için geçerli ise Vajinal halka kullanmayınız.
35 yaş üzerinde ve sigara içiyorsanız
Kardiyovasküler hastalık öykünüz var ise
Meme, rahim veya karaciğer kanseri geçirdiniz ise
Bacaklarınızda veya akciğerlerinizde pıhtı oluşma hikayeniz var ise
Vajinal halka cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu değildir
Nasıl kullanılır?
Vajinal halka kullanmaya karar verdi iseniz, satın aldığınız ürünü vajinanızın içine yerleştirir ve üç hafta süre ile orada bırakırsınız.
Halkayı vajinanın mümkün olduğu kadar derinine yerleştiriniz, böylece halkayı hissetme ihtimaliniz azalır.
Halkayı yerleştirdikten sonraki ilk hafta, ilave bir metotla korunmanız gerekir.
Eğer halka düşecek olursa, üç saat içinde ılık su ile temizlenip yeniden yerleştirilmelidir.
Eğer halka düşer ve üç saatten fazla dışarıda kalır ise, o ay korunma riske girer .başka bir metotla korunmaya geçmelisiniz.
Üç hafta vajinada kalan halkayı çıkardıktan sonraki haftada aylık kanamanız olacaktır. Bu hafta vajinada halka bulunmaz.
Maliyet:
Halkanın aylık maliyeti 35-50 $ civarındadır.
DEVAMI >>>
Op.Dr.Hüseyin ŞENYURT
Tunus Caddesi 50A/7 ANKARA
Tel: (312) 431 71 71
GSM: (542) 216 32 32
Elektronik posta: [email protected]
Tunus Caddesi 50A/7 ANKARA
Tel: (312) 431 71 71
GSM: (542) 216 32 32
Elektronik posta: [email protected]