MEKONYUM ASPİRASYONU (Bebeğin kakasını yutması)
|
Öncelikle yazımıza bir düzeltme ile başlamam gerekmektedir. Halk arasında doğumda "bebeğin kakasını" yutması olarak tanımlanan bu tabloda ,bebeğin kakasını yutması değil kakanın soluk borusuna ve oradan da daha aşağılara akciğerlere kadar ulaşması söz konusudur. Söz konusu tabloda oluşan sıkıntılar, solunum yoluna kaçan bu yabancı maddenin oluşturduğu problemlerden kaynaklanmaktadır.
Anne karnındaki bebeğin bağırsaklarında tüm gebelik süresince yapışkan, koyu kıvamlı, koyu yeşil renkli bir kaka birikir. Buna tıp dilinde “mekonyum” adı verilir. Bu kaka, normal şartlarda, doğumdan sonraki bir kaç günde oluşan bağırsak hareketleri ile atılır. Yani, normal şartlarda, bebek anne karnında iken kakasını yapmaz. |
|
- Doğum sırasında oluşabilecek bazı sıkıntılar(bebeğin göbek kordonunun sıkışması gibi)
- Uzun ve zor doğum eylemleri
- 40 haftayı geçmiş gebelerin doğumları
- Annede kronik akciğer, kalp-damar hastalıkları bulunması
- Annede yüksek tansiyon, diyabet gibi hastalıkların bulunması
- Bebeğin anne karnında iyi gelişmediği ufak kaldığı
Bebeğin akciğerlerine ne kadar fazla kaka giderse, o kadar ciddi problem oluşturma tehlikesi vardır.
Doğan bebeklerin %5-10 da mekonyum aspirasyonu oluşur ve buna bağlı olarak değişik derecelerde sıkıntı yaşanabilir
BELİRTİLER
Mekonyum aspirasyonu sendromu olan bebeklerde aşağıdakilerden bir veya daha fazlası tespit edilebilir:
- Amnios sıvısında mekonyum parçalarının gözlenmesi, amniyotik sıvının koyu yeşil renkte olması
- Bebeğin cilt renginin değişmesi: mekonyumun boyamasına bağlı olarak yeşil veya yeterince oksijen alamamaya bağlı olarak mavi-mor.
- Solunum sıkıntısı: sık nefes alma (takipne),zor nefes alma veya solunumun duraklaması (apne)
- Doğum öncesinde bebeğin kalp atımlarının yavaş olması.
- Bebeğin gevşek durması, fazla hareketli olmaması
- Gebelik süresinin uzamış olduğuna dair bebekte bulgular, örneğin tırnaklarının uzamış olması
TEŞHİS
Mekonyum aspirasyonu olduğu düşünülen bebek doğduğunda ışıklı bir aletle solunum yoluna bakılarak gırtlak ve solunum borusundaki kaka parçaları görülüp aspire edilir ( vakum yapan bir aletle çekilir).Akciğerler dinlenir. Gerekirse akciğer filmleri çekilir, bebeğin kan gazları ölçülür.
TEDAVİ
Mekonyum aspire etmiş fakat aktif görünen, kalp atım hızı 100/dk üzerinde olan bebekler sadece gözleme alınır. Solunum hızında artma, morarma gibi belirtiler açısından takipte kalınır. Bir problem çıkacaksa bunlar doğumu takip eden 24 saat içinde genellikle çıkar.
Mekonyum aspire etmiş; aktivitesi azalmış, kalp atım hızı 100/dk altında olan, kasları gevşek duran (kas tonusu azalmış) bebeklerde amaç solunum yolunu mekonyumdan mümkün olduğu kadar temizlemektir. Bu amaçla bebeğin solunum yoluna bir boru yerleştirilir ve bunun içinden belli aralıklarla aspirasyon yapılarak solunum yolları temizlenmeye çalışılır.
Çoğu bebek bir kaç gün ile bir kaç hafta içerisinde toparlar. Bu süre genellikle solunum yoluna giden kaka miktarı ile orantılıdır. Genelde bebeklerde kalıcı bir hasar oluşmamaktadır. Yalnız bazı çalışmalar bu bebeklerin ileriki yaşantılarında astma geliştirmeye yatkın olduklarını söylemektedir.
Çok ağır mekonyum aspirasyonu vakaları özel merkezlerde tedavi gerektirebilir. Böyle ağır vakalarda
Çok ağır mekonyum aspirasyonu geçiren bebekler taburcu edilirken kendilerine oksijen sağlayacak bir aleti kullanmak zorunda olabilirler. Fakat bir yıl içinde akciğerler yeni hava kesecekleri geliştirebilmekte ve akciğerler normale dönebilmektedir.
Mekonyum aspire etmiş; aktivitesi azalmış, kalp atım hızı 100/dk altında olan, kasları gevşek duran (kas tonusu azalmış) bebeklerde amaç solunum yolunu mekonyumdan mümkün olduğu kadar temizlemektir. Bu amaçla bebeğin solunum yoluna bir boru yerleştirilir ve bunun içinden belli aralıklarla aspirasyon yapılarak solunum yolları temizlenmeye çalışılır.
Çoğu bebek bir kaç gün ile bir kaç hafta içerisinde toparlar. Bu süre genellikle solunum yoluna giden kaka miktarı ile orantılıdır. Genelde bebeklerde kalıcı bir hasar oluşmamaktadır. Yalnız bazı çalışmalar bu bebeklerin ileriki yaşantılarında astma geliştirmeye yatkın olduklarını söylemektedir.
Çok ağır mekonyum aspirasyonu vakaları özel merkezlerde tedavi gerektirebilir. Böyle ağır vakalarda
- Surfactan tedavisi: bebeğin akciğerlerindeki hava baloncuklarını açık tutmaya yarayan bir madde verilerek akciğer fonksiyonları iyi durumda tutulmaya çalışılır
- Yüksek frekanslı osilasyon: Özel bir ventilatör (solunum cihazı) ile oksijenden zengin hava karışımı bebeğin akciğerlerine yollanır.
- Kurtarma tedavisi ( rescue); Ventilatöreden bebeğe giden havaya “nitrik oksit” eklenerek akciğerdeki damarların genişlemesi ve akciğerlere daha fazla kan gelmesi sağlanmaya çalışılır.
Çok ağır mekonyum aspirasyonu geçiren bebekler taburcu edilirken kendilerine oksijen sağlayacak bir aleti kullanmak zorunda olabilirler. Fakat bir yıl içinde akciğerler yeni hava kesecekleri geliştirebilmekte ve akciğerler normale dönebilmektedir.