MİYOM NEDİR ? NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Rahimde gelişen ve kanserle alakası olmayan iyi huylu tümörlerdir. Rahmin yapısını oluşturan düz kaslardan köken alırlar.
Nerede ise dört kadından üçünde görülürler, fakat genellikle belirti vermediği için çoğu kadın miyomun varlığından habersizdir. Genellikle başka bir nedenle yapılan jinekolojik muayene sırasında veya gebelik takipleri sırasında tespit edilirler.
Miyomlar genelde problem çıkartmazlar ve ancak bazı durumlarda tedavi edilmeleri gerekir. Nadiren acil tedavi gerektiren tablolara neden olurlar (şiddetli ağrı gibi)
 NORMAL ANATOMİ |
 MİYOM ÇEŞİTLERİ |
Belirtiler
Miyomlar genelde belirti vermezler. Fakat belirti vermeye başladıklarında en sık görülenler aşağıda sıralanmıştır:
· Aşırı adet kanaması
· Uzamış adet kanaması
· Ara kanamaları
· Leğen kemiği (pelvis) içinde hissedilen basınç ve ağrı
· Sık idrara çıkma ve idrar kaçırma veya idrarını hiç yapamama
· Kabızlık
· Sırtta ve bacaklarda hissedilen ağrı
Nadiren miyomu besleyen damarlar miyomu beslemekte yetersiz kalırlar ve miyomu oluşturan hücreler ölmeye başlar. Bu durumda ilmekte olan miyom hücrelerinden salınan maddeler şiddetli ağrı ve ateşe neden olabilir. Aynı tablo, saplı bir miyomun sapı etrafında dönmesi (torsiyon) ve kan akımının bozulması sonucu da oluşabilir.
Miyomların yerleşim yeri, oluşan belirtileri de belirler.
· Submukozal miyomlar: rahmin iç boşluğuna yakın yerleşen bu miyomlar uzun ve aşırı kanamalı adetlere neden olurlar
· Subseröz miyomlar: rahmin dışına taşan miyomlar bazen mesanenize bası yaparak idrar yolu ile ilgili şikâyetlere neden olabilirler. Bazen de rektuma ( kalın bağırsağın son kısmı) baskı yaparak kabızlığa neden olurlar.
Neden oluşurlar?
Rahmin düz kas hücresinden köken alırlar. Tek bir kas hücresinin çoğalmaya başlaması ile neticede soluk renkli, lastik kıvamında ve etraftaki normal dokudan ayırt edilebilen tümörlerdir
Gözle görülemeyecek kadar ufak olabildikleri gibi rahmi büyütüp şeklini bozacak boyutlarda da olabilirler. Tek veya çok sayıda olabilirler ve bazen o kadar büyüyebilir ki rahim kaburgalara dayanacak şekilde büyüyebilir.
Miyomların neden oluştuğu bilinmemektedir. Değişik teoriler söz konusudur.
· Genetik değişiklikler. Pek çok miyomdaki hücreler incelendiğinde rahim düz kasını ilgilendiren genlerde bazı kodlama değişiklikleri gözlenmektedir.
· Hormonlar: östrojen ve progesteron rahmi gebeliğe hazırlayan iki kadınlık hormonudur. Miyom dokusu incelendiğinde, miyom dokusundaki hücrelerde östrojen reseptörlerinin normal rahim kası hücrelerinden daha fazla olduğu tespit edilmektedir.
· Diğer faktörler. İnsülin benzeri büyüme faktörü gibi bir takım maddeler miyom büyümesini etkileyebilmektedir.
Risk faktörleri
Miyomlarla ilgili birkaç risk faktörü bilinmektedir
Kalıtım. Anneniz veya kız kardeşinizde miyom görülmüş ise , sizde de görülme ihtimali artmaktadır
Irk: siyah ırktan olan kadınlarda diğer ırklardan kadınlara göre daha fazla miyom görülmekte , bu miyomlar daha genç yaşlarda ve daha büyük olmaktadır.
Ne zaman doktora başvurmalısınız?
Aşağıdaki durumlarda doktorunuzla temasa geçmeniz doğru olacaktır
· Leğen kemiğinin içinde hissettiğiniz geçmek bilmeyen ağrı
· Ağrılı ve fazla kanamalı adet görme
· Adet dönemi dışında lekelenme ve kanamalar
· Cinsel ilişkide ağrı
· Mesanenizi boşaltırken zorlanma
· Bağırsaklarınızın tembelleşmesi
Teşhis
Miyomlar genellikle kadın doğum muayenesi sırasında tesadüfen bulunurlar. Doktorunuz muayene sırasında rahmin büyüdüğünü, şeklinin düzensizleşmiş olduğunu tespit eder ve miyomdan şüphelenir
Ultrason
Ses dalgaları kullanarak çalışan bir tanı aracıdır. Yapılan inceleme sonucunda miyomlarınız görüntülenir, yerleri ve büyüklükleri tespit edilir. Vajinal yolla yapılan ultrason incelemesi daha detaylı bilgiler verebilmektedir. Bazen de gebelik takibi sırasında yapılan ultrason incelemesinde tesadüfen miyomlar tespit edilmektedir.
Diğer görüntüleme teknikleri:
Eğer ultrason incelemesi yeterli bilgiyi sağlamaz ise doktorunuz ilave görüntüleme tekniklerine başvurabilir.
Histerosonografi: bir çeşit ultrason incelemesi olan bu inceleme sırasında rahmin içine serum verilerek şişirilir ve rahmin içindeki boşluğun daha iyi görülmesi sağlanır.
Histerosalpingografi: röntgen ışınlarını geçirmeyen bir ilacın rahim içine verilmesi sırasında çekilen bir röntgen incelemesidir. Rahim iç boşluğundaki miyomları gösterebilir ve tüplerin açık olup olmadığı konusunda fikir verir.
Histeroskopi: ışıklı bir alet ile rahim içine girilerek rahmin iç duvarları incelenir.
Nadiren kompüterize tomografi, manyetik rezonans gibi görüntüleme tekniklerine başvurmak gerekir.
Diğer testler
Anormal vajinal kanamalarınız oluyorsa doktorunuz potansiyel nedenleri bulmak için bir dizi test isteyebilir. Uzun süre devam eden kan kaybının kansızlığa neden olup olmadığını anlamak için tam kan sayımı istenebilir. Kanamanızın hormonlarla bağlantısını incelemek için hormon testleri istenebilir.
Komplikasyonlar
Miyomlar genelde tehlikeli kabul edilmemekle beraber kan kaybına bağlı kansızlığa neden olabilirler. Bazen ince bir sapla rahime bağlı olabilen miyomlar, bu sapın etrafında dönmeleri durumunda kan akımlarının bozulmasına bağlı olarak şiddetli karın ağrısı gelişmesine neden olabilirler.
Gebelik ve miyomlar
Miyomlar tipik olarak üreme çağındaki kadınlarda geliştiği için, doğal olarak miyom görülen pek çok kadın gebelik ve miyomlar hakkında endişe duyarlar.
Miyomlar genelde gebe kalma ve gebeliğin gidişatı ile ilgili problem yaratmazlar. Nadir durumlarda miyom yerleşim yeri ve büyüklüğü ile tüplerden veya rahim ağzından geçişi engelleyerek gebeliği engelleyebilir. Submukozal miyomlar ise döllenmiş yumurtanın rahmin içine yerleşmesine engel olabilir.
Yapılmış araştırmalar: miyomu olan gebelerde düşük, erken doğum, plasentanın erken ayrılması, bebeğin rahim içinde anormal pozisyonda durması, plasentanın erken ayrılması gibi istenmeyen durumlara biraz daha fazla rastlandığını göstermektedir. Bu istenmeyen durumların görülüp görülmemesini miyomların büyüklüğü, sayısı ve yerleşim yeri belirler. Miyomların çok sayıda olması ve submukozal miyomların olması durumunda bu olumsuzlukların görülme ihtimali en yüksektir. Miyomların gebelik sırasında neden olabildiği bir problem 16-20. Gebelik haftaları arasında görülebilen lokalize şiddetli ağrılardır. Bu ağrılar genellikle ağrı kesiciler ile kontrol altına alınabilmektedir.
Çoğu gebede ,miyomlar gebeliğin gidişatını olumsuz etkilemezler. Eskiden miyomların gebelik sırasında hızlı büyüdükleri kabul edilirdi fakat son zamanlarda yapılan çalışmalar bunun doğru olmadığını göstermektedir. Çoğu miyom gebelik süresince aynı büyüklükte kalır, büyüme gösterebilen az sayıdaki miyomlar ise bu büyümeyi genellikle gebeliğin ilk üç ayında gösterirler.
Tekrarlayan gebelik kayıplarınız oldu ve miyomlarınız var ise doktorunuz bu problemi düzeltmek için miyomlarınızın bir veya daha fazlasını ameliyatla almayı önerebilir. Bu özellikle gebelik kaybını izah edecek başka bir neden bulunamadı ise başvurulacak bir ameliyattır.
Sezaryen sırasında aşırı kanama riski nedeni ile doktorlar genellikle miyomları almazlar.
Tedavi
Miyom tedavisinde tek bir yaklaşım yoktur. Her hasta için uygun yaklaşım doktoru tarafından belirlenir..
Gözlem
Rahminde miyom olan pek çok kadın gibi iseniz yani hiçbir belirti ve şikayetiniz yok ise : en iyi yaklaşım hiçbir şey yapmadan sadece periyodik muayenelere gitmek ve miyomun gidişatını gözlemek olacaktır. Miyomların kansere dönüşmesi çok nadirdir ve gebeliğin gidişatına nadiren engel olurlar. Miyomlar genellikle yavaş yavaş büyürler ve menopozdan sonra hormon seviyelerinin düşmesi ile beraber genellikle küçülürler.
İlaçlar
Miyom tedavisinde kullanılan ilaçlar adet kanamalarınızı kontrol eden hormonları hedef alır ve aşırı kanama ve leğen kemiği içindeki baskıyı azaltmayı hedeflerler.
Gn-RH agonistleri. Normalde beynin bir bölümü olan hipotalamustan salgılanan bir hormon olan Gn-RH hipofiz bezinden yumurtalıkları çalıştıran hormonların salgılanmasını sağlar. Bu hormonun benzeri etki yapan ilaçlara Gn-RH agonisti denilmektedir (Lupron, Synarel) . bu ilaçlar doğal hormonun tersi bir etki yaparak östrojen ve progesteron seviyelerinin düşmesine neden olurken miyomlar küçülür ve kanamanız azalacağı için kansızlık problemi de düzelir.
Androjenler. Yumurtalık ve böbrek üstü bezlerinizde normalde de üretilen androjenler (erkeklik hormonları) ilaç olarak verildiklerinde miyomların neden olduğu bazı rahatsızlıkları engelleyebilirler. Danazol isimli sentetik bir androjen miyomların ve rahmin küçülmesine neden olurken adet kanamaları da kesilir. Fakat bu ilaç kilo artışı, depresyon, akne, baş ağrısı, seste kalınlaşma ve tüylenme gibi yan etkilere neden olabilir. Bu yüzden çoğu kadın bu ilacı kullanmak istememektedir.
Diğer ilaçlar. Doğum kontrol hapları ve projestinler (progesteron benzeri etki yapan sentetik ilaçlar) kanamalarınızı kontrol etmek için verilebilir fakat bu ilaçlar miyomların boyutunu küçültmezler.
Histerektomi:
Rahmin alınması anlamına gelen bu operasyon miyomlardan kalıcı olarak kurtulmanın tek yoludur. Büyük bir ameliyat olan histerektomi ile beraber çocuk yapma kabiliyetiniz sona erecektir. Operasyon sırasında yumurtalıklarınız da alınırsa menopoza girmiş olacaksınız.
Miyomektomi (myomektomi)
Bu operasyonda cerrah sadece miyomlarınızı alacak rahminiz yerinde kalacaktır. Çocuk sahibi olmayı düşünüyorsanız bu ameliyat sizin için bir seçenektir yalnız histerektomiden farklı olarak miyomların tekrarlama riski vardır. Miyomektomi yapmanın değişik yolları bulunmaktadır:
Abdominal miyomektomi: çok sayıda, büyük veya derin yerleşimli miyomlarınız olduğunda karın duvarından yapılacak bir kesi ile ameliyat gerçekleştirilecektir.
Laparoskopik miyomektomi: miyomlar ufak ve az sayıda ise doktorunuz bu metodu tercih edebilir. Karnınızdan yapılacak iki veya üç küçük kesikten(0.5 cm-1 cm) ışıklı bir aletle girilerek işlem gerçekleştirilir.
Histeroskopik miyomektomi: rahmin içinde yerleşen veya submukozal denilen miyom tiplerinde bir seçenek olabilmektedir. Işıklı bir alet yardımı ile rahim ağzından rahmin içine girilerek miyom alınmaktadır.
Miyomların dışarı alınmadan tahrip edilmesi şeklinde yapılan Miyomektomi varyasyonları.
Miyolizis: bu uygulama laparoskopik olarak yapılır ve elektrik akımı ile miyom tahrip edilir.
Kriyomiyolizis: sıvı nitrojen ile miyom dondurularak tahrip edilir
Endometrial ablasyon
Genelde histeroskopik olarak yapılan bu işlemde ısı enerjisi kullanılarak rahmin iç tabakası tahrip edilir. Böylece adet kanamaları azalır veya tamamen kesilir. Böylece miyomların neden olduğu kanamalar kontrol altına alınabilirse de miyomların kendisi üzerine bir etkisi olmaz.
Uterin arter embolizasyonu
Bu uygulamada rahmi besleyen damarın içine ufak partiküller enjekte edilir ve miyomlara giden kan akışı kesilmeye çalışılır. Kan akımı kesilen miyomlar küçülürler.bu uygulamanın cerrahiye üstünlükleri:
Kesi olmaması
Hızlı toparlanma sürecidir.
Eğer yumurtalık ve çevre organlara giden kan akımı da bu işlem sırasında bozulursa komplikasyonlar oluşabilir.
Odaklanmış ultrason cerrahisi (focused ultrasound surgery)
FUS
2004 yılında FDA tarafından onaylanan bu işlem (FUS) özel bir manyetik rezonans görüntüleyicisi ile anatomik yapınızın belirlenmesi ve daha sonrada yüksek frekanslı ve yüksek enerjili ses dalgalarının miyomlara odaklanması esasına dayanır. Bir seanslık uygulama birkaç saati alabilmektedir. Kısa vadeli sonuçların umut vaat ettiği bu metodun uzun vadeli sonuçları henüz bilinmemektedir. (Bu cihaz henüz ülkemizde bulunmamaktadır)
Karar vermezden önce
Miyomların kanserle ilişkisinin olmaması ve genelde yavaş büyümeleri nedeni ile tedavi seçenekleri konusunda karar vermek için zamanınız vardır. Sizin için doğru olan kararı verirken şikâyetleriniz ve bunların ne kadar rahatsız edici olduğu, gebelik düşünüp düşünmediğiniz, menopoza ne kadar yakın olduğunuz ve cerrahi hakkındaki düşünceleriniz önemlidir. Karar vermeden önce her tedavi seçeneğinin artılarını ve eksilerini doktorunuzla tartışmalısınız. Bu arada çoğu kadının miyom nedeni ile herhangi bir tedavi görmesine gerek kalmadığını da unutmayınız.
Korunma:
Miyomlara neyin ve nasıl neden olduğu konusundaki çalışmalar devam etmekle beraber şu anda miyomları önleme konusunda yapılabilecek bir öneri bulunmamaktadır. Miyomları önlemek şu anda mümkün olmasa da en azında çoğu miyomun tedavi gerektirmemesi rahatlatıcı bir gerçektir.
Alternatif tıp:
İnternet ve kadın sağlığı ile ilgili kitaplarda görebileceğiniz bitkisel ilaçlar ve diğer alternatif tıp uygulamalarının geçerliliği konusunda bilimsel bir kanıt bulunamamıştır. Bu tip uygulamalara girmeden önce bir kere daha düşünmeniz faydalı olacaktır.
Karar vermezden önce
Miyomların kanserle ilişkisinin olmaması ve genelde yavaş büyümeleri nedeni ile tedavi seçenekleri konusunda karar vermek için zamanınız vardır. Sizin için doğru olan kararı verirken şikâyetleriniz ve bunların ne kadar rahatsız edici olduğu, gebelik düşünüp düşünmediğiniz, menopoza ne kadar yakın olduğunuz ve cerrahi hakkındaki düşünceleriniz önemlidir. Karar vermeden önce her tedavi seçeneğinin artılarını ve eksilerini doktorunuzla tartışmalısınız. Bu arada çoğu kadının miyom nedeni ile herhangi bir tedavi görmesine gerek kalmadığını da unutmayınız.
Korunma:
Miyomlara neyin ve nasıl neden olduğu konusundaki çalışmalar devam etmekle beraber şu anda miyomları önleme konusunda yapılabilecek bir öneri bulunmamaktadır. Miyomları önlemek şu anda mümkün olmasa da en azında çoğu miyomun tedavi gerektirmemesi rahatlatıcı bir gerçektir.
Alternatif tıp:
İnternet ve kadın sağlığı ile ilgili kitaplarda görebileceğiniz bitkisel ilaçlar ve diğer alternatif tıp uygulamalarının geçerliliği konusunda bilimsel bir kanıt bulunamamıştır. Bu tip uygulamalara girmeden önce bir kere daha düşünmeniz faydalı olacaktır.
Op.Dr.Hüseyin ŞENYURT
Tunus Caddesi 50A/7 ANKARA
Tel:(312) 431 71 71
GSM: (542) 216 32 32
Elektronik posta: [email protected]
Tunus Caddesi 50A/7 ANKARA
Tel:(312) 431 71 71
GSM: (542) 216 32 32
Elektronik posta: [email protected]
|
|
|