GEBELİK ve ULTRASON
İnsan kulağının duyamayacağı yüksek frekanslarda ses dalgaları kullanılarak gerçekleştirilen görüntüleme tekniğine “ultrasound görüntüleme” ,”ultrason görüntüleme” veya sadece “ultrasound” denilmektedir.
Kaç tip ultrasound incelemesi vardır?
Temel olarak yedi değişik ultrasound incelemesi vardır. Fakat bunların gerçekleşmesindeki temel işlem aynıdır.
- Transvajinal İnceleme: Vajinaya yerleştirilebilecek şekilde imal edilmiş problar kullanılarak yapılan incelemelerdir. Genellikle gebeliğin erken aşamalarında tercih edilir.
- Standart ultrason: Karna yerleştirilen bir prob vasıtası ile iki boyutlu görüntüler elde edilir
- Üst düzey ultrason: Standart ultrason incelemesi gibi yapılır, fakat genellikle kullanılan aletler daha gelişmiştir ve şüphelenilen bir probleme odaklanacak şekilde yapılır.
- Doppler Ultrason: Yansıyan ses dalgalarındaki frekans kaymalarından yola çıkarak, hareket eden objelerin (örneğin kan) hız ve yönü belirlenir
- Üç boyutlu ultrason: Özel cihazlar kullanılarak, gelişmekte olan fetüsün üç boyutlu görüntüsü oluşturulur. Bu işlemde önce iki boyutlu görüntüleme yapılır, daha sonra bilgisayar işlemi ile üç boyutlu görüntü oluşturulur.
- Dört boyutlu ultrason: Gelişmiş, hızlı işlem yapan cihazlar kullanılarak neredeyse anlık olarak üç boyutlu görüntü elde edilir.
- Fetal Ekokardiyografi: Anne karnındaki bebeğin kalp anatomisi ve fonksiyonu incelenir. Doğuştan kalp anomalilerini incelemekte kullanılır.
GEBELİKTE ULTRASON NE ZAMAN YAPILIR? KAÇ KERE YAPILMASI DOĞRU OLUR?
Gebeliğin herhangi bir noktasında ultrason yapılabilir, bu konuda herhangi bir kısıtlama yoktur. Erken gebelik haftalarında yapılacak vajinal ultrason ile “dış gebelik”, “mol gebeliği” gibi teşhisler erken dönemde konulabilir.
Gebelik sürecinde belli sayıda ultrason yapılması gibi bir kriter yoktur. Diğer bütün tıbbi tetkiklerde olduğu gibi ancak gerekli olduğu durumlarda yapılmalı; bebeğin albümüne fotoğraf koymak için, anneanneye, babaanneye, dedeye vs. bebeği göstermek için ultrason yapılmamalıdır. Pek çok sağlıklı gebede tüm gebelik boyunca sadece bir veya iki ultrason incelemesi yeterlidir.
Ultrasonun yapılıp yapılmamasına, ne zaman yapılacağına karar verecek kişi sadece sizi takip eden hekim olmalıdır.
Gebelik sürecinde belli sayıda ultrason yapılması gibi bir kriter yoktur. Diğer bütün tıbbi tetkiklerde olduğu gibi ancak gerekli olduğu durumlarda yapılmalı; bebeğin albümüne fotoğraf koymak için, anneanneye, babaanneye, dedeye vs. bebeği göstermek için ultrason yapılmamalıdır. Pek çok sağlıklı gebede tüm gebelik boyunca sadece bir veya iki ultrason incelemesi yeterlidir.
Ultrasonun yapılıp yapılmamasına, ne zaman yapılacağına karar verecek kişi sadece sizi takip eden hekim olmalıdır.
ULTRASONDA NEYE BAKILIR?
İLK ÜÇ AY (BİRİNCİ TRİMESTR)
- Canlı gebeliğin tespiti
- Kalp atımının tespiti
- Baş -popo (CRL) uzunluğu ölçülerek gebelik yaşının tespiti
- Çoğul gebeliğin tespiti
- Dış gebelik ve mol gebeliklerinin tespiti
- Anormal gebeliğin tespiti ( anembryonik gebelik, düşük vs)
İKİNCİ ÜÇ AY (İKİNCİ TRİMESTR)
- Fötal malformasyonların tespiti
- Gebelik yaşının doğrulanması
- Anne karnında ölümün tespiti
- Amnios sıvısının miktarının değerlendirilmesi. Bu sıvının fazlalık ve azlığının tespiti
- Bebeğin iyilik halinin değerlendirilmesi
SON ÜÇ AY (ÜÇÜNCÜ TRİMESTR)
- Plasenta (bebeğin eşi) yerleşiminin tespiti
- Anne karnında ölümün tespiti
- Bebeğin geliş şeklinin tespiti ( baş, makat, yan)
- Bebek hareketlerinin gözlenmesi
ULTRASONUN ANNE VE BEBEK ÜZERİNE YAN ETKİLERİ VAR MIDIR?
Ultrason uzun zamandan beri kullanılmakta olan ve uygun kullanıldığında herhangi bir zarar verdiği tespit edilmemiş bir uygulamadır. Uzun süreli ve tekrarlayan ultrason incelemelerinin etkileri tam olarak bilinmemektedir. Bu yüzden ultrason incelemeleri sadece tıbbi gereklilik olduğu zaman yapılmalıdır ( Bu prensip diğer tüm tıbbi işlemler için de geçerlidir).
Ultrasonun doku üzerindeki etkisi sıcaklık artışıdır. Embriyonun uzun süreli sıcağa maruz kalması kesinlikle malforme edicidir. Bu bilinen bir tıbbi gerçektir. Bu yüzden tıbbi görüntüleme amacı ile kullanılan cihazlarda bir güç sınırlaması vardır (dokudaki ısınmayı sınırlamak için). Fakat ne olursa olsun özellikle ilk üç ayda, yani organların oluştuğu dönemde yapılacak ultrason incelemeleri mümkün olan en kısa sürede tamamlanmalı, ultrason embriyonun belli bölgelerinde özellikle de baş bölgesinde uzun süre kalmamalıdır. İlk üç ayda Doppler ultrason incelemeleri çok gerekli olmadıkça yapılmamalıdır.
Daha sonraki aylarda da ancak tıbbi gerekçelerle ultrason yapılmalı, inceleme mümkün olan en kısa sürede tamamlanmalıdır.
GEBELİKTE ULTRASONLA İLGİLİ SIK SORULANLAR
6-7. haftada kalp atımı tespit edilmedi. Bu bir problem olduğu anlamına mı gelir?
Bunun değişik nedenleri olabilir: rahmin duruş pozisyonu, karın duvarının kalın olması, son adet tarihi ile ilgili bilgilerin doğru olmaması bir faktör olabilir. Daha erken gebelik haftalarında vajinal ultrason kalp atımlarını tespitte daha başarılı olur. Baş popo uzunluğu 5 mm olduğu halde kalp atımları halen tespit edilemiyorsa, ciddi bir durumla karşı karşıya olma ihtimaliniz oldukça yüksektir.
Üç boyutlu veya dört boyutlu ultrason ne zaman yapılmalı?
Bu görüntüleme teknikleri,standart ultrason tekniklerine ilave bir fayda sağlamamaktadır.Sadece anne ve baba adayları , bebeklerini daha gerçekçi bir şekilde görebilmektedir.Dolayısı ile tıbbi yönden, gebelerin üç boyutlu veya dört boyutlu ultrason yaptırmalarının gerekçesi bulunmamaktadır.
Düzenlemek için buraya tıklayın.
Ultrasonun doku üzerindeki etkisi sıcaklık artışıdır. Embriyonun uzun süreli sıcağa maruz kalması kesinlikle malforme edicidir. Bu bilinen bir tıbbi gerçektir. Bu yüzden tıbbi görüntüleme amacı ile kullanılan cihazlarda bir güç sınırlaması vardır (dokudaki ısınmayı sınırlamak için). Fakat ne olursa olsun özellikle ilk üç ayda, yani organların oluştuğu dönemde yapılacak ultrason incelemeleri mümkün olan en kısa sürede tamamlanmalı, ultrason embriyonun belli bölgelerinde özellikle de baş bölgesinde uzun süre kalmamalıdır. İlk üç ayda Doppler ultrason incelemeleri çok gerekli olmadıkça yapılmamalıdır.
Daha sonraki aylarda da ancak tıbbi gerekçelerle ultrason yapılmalı, inceleme mümkün olan en kısa sürede tamamlanmalıdır.
GEBELİKTE ULTRASONLA İLGİLİ SIK SORULANLAR
6-7. haftada kalp atımı tespit edilmedi. Bu bir problem olduğu anlamına mı gelir?
Bunun değişik nedenleri olabilir: rahmin duruş pozisyonu, karın duvarının kalın olması, son adet tarihi ile ilgili bilgilerin doğru olmaması bir faktör olabilir. Daha erken gebelik haftalarında vajinal ultrason kalp atımlarını tespitte daha başarılı olur. Baş popo uzunluğu 5 mm olduğu halde kalp atımları halen tespit edilemiyorsa, ciddi bir durumla karşı karşıya olma ihtimaliniz oldukça yüksektir.
Üç boyutlu veya dört boyutlu ultrason ne zaman yapılmalı?
Bu görüntüleme teknikleri,standart ultrason tekniklerine ilave bir fayda sağlamamaktadır.Sadece anne ve baba adayları , bebeklerini daha gerçekçi bir şekilde görebilmektedir.Dolayısı ile tıbbi yönden, gebelerin üç boyutlu veya dört boyutlu ultrason yaptırmalarının gerekçesi bulunmamaktadır.
Düzenlemek için buraya tıklayın.
Bebeğin cinsiyeti ne zaman belli olur?
Genellikle 18-20 hafta civarında yapılan ultrason incelemeleri bu konuda en doğru sonucu vermektedir. Fakat %100 emin olmak için yine de doğumu beklemeniz gerekecektir. Çünkü ultrasonla yapılan cinsiyet tayinlerinde yanılma her zaman mümkündür.
Ultrason incelemesi ile babalık tayini yapılabilir mi?
Birden fazla cinsel partneri bulunan kadınlar bazen çocuğun kimden olduğunu öğrenmek talebi ile başvurmaktadır.
Ultrasonun gebelik yaşı tayini 5-7 günlük bir hata payı içerir, spermin yaşama süresinde değişkendir ve yumurtlamadan 5 gün önce olan ilişkiden gebe kalınabilmektedir. Bu yüzden ultrasonla böyle bir tayin yapılması güvenilir değildir.
Op.Dr.Hüseyin ŞENYURT
Tunus Caddesi 50A/7 ANKARA
Tel:(312) 431 71 71
GSM: (542) 216 32 32
Elektronik posta: [email protected]
Tunus Caddesi 50A/7 ANKARA
Tel:(312) 431 71 71
GSM: (542) 216 32 32
Elektronik posta: [email protected]