VAJİNİSMUS NEDİR ? TEŞHİS ve TEDAVİSİ
Cinsel ilişki sırasında vajina çevresindeki kasların istem dışı olarak kasılması ve cinsel birleşmeye izin vermemesi durumudur.
Bu durum kişinin cinsel yaşantısını bozar ve hatta tamamen durmasına neden olur. Kişide güven kaybı, eşi ile olan ilişkide problemler yaratır. Çiftin çocuk sahibi olmasını engelleyebilir.
Bu durum kadının jinekolojik muayenesini çok zor ve hatta imkânsız hale getirebilir.
Vajinismuslu kadınların belirtileri kişiden kişiye değişmektedir. Kimi kadın vajinasına hiç bir şeyin yerleştirilmesine izin vermeyip tamamen kasılıp vajinasını erişilmez hale getirirken, kimi kadın vajinasına tampon vs. yerleştirebilmekte fakat konu seks olunca buna müsaade etmektedir. Kimi kadın ise çok ağrılı da olsa seks yapabilmektedir.
Cinsel ilişki sırasında vajina çevresindeki kasların istem dışı olarak kasılması ve cinsel birleşmeye izin vermemesi durumudur.
Bu durum kişinin cinsel yaşantısını bozar ve hatta tamamen durmasına neden olur. Kişide güven kaybı, eşi ile olan ilişkide problemler yaratır. Çiftin çocuk sahibi olmasını engelleyebilir.
Bu durum kadının jinekolojik muayenesini çok zor ve hatta imkânsız hale getirebilir.
Vajinismuslu kadınların belirtileri kişiden kişiye değişmektedir. Kimi kadın vajinasına hiç bir şeyin yerleştirilmesine izin vermeyip tamamen kasılıp vajinasını erişilmez hale getirirken, kimi kadın vajinasına tampon vs. yerleştirebilmekte fakat konu seks olunca buna müsaade etmektedir. Kimi kadın ise çok ağrılı da olsa seks yapabilmektedir.
Vajinismusa neden olan şey nedir?
Pek çok şey vajinismusa neden olabilmektedir diye düşünülmektedir fakat altta yatan mekanizmalar tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Vajinismusa neden olabilen şeylerin önde gelenleri aşağıda sıralanmıştır.
- Vajinanın çok küçük olduğu düşüncesi
- Seks hakkında negatif düşünceler (seks yapmanın ağrılı olacağını veya zarar verebileceğini düşünmek)
- Daha önce cinsel istismara maruz kalmış olmak
- Daha önce vajinayı ilgilendiren bir travma yaşamış olmak(örneğin doğum sırasında veya epizyotomi ile ilgili problemler)
- Vajina ve çevresinde ağrı uyandıran problemlerin olması (örneğin vulvodini )
- İlk cinsel tecrübenin çok ağrılı gerçekleşmiş olması
- Partneri ile ilgili uyum problemleri, geçimsizlik vs.
- Gebe kalma korkusu
Vajinismus nasıl tedavi edilir?
Vajinismus tedavi edilebilir bir problemdir. Tedavi nedene göre değişkenlik gösterir.
Problemi yaratan aşikar bir fiziksel neden örneğin enfeksiyon var ise bunun uygun şekilde tedavi edilmesi problemi çözecektir.
Psikolojik sorunlar söz konu ise “seks terapisi” yapılabilir. Bu amaçla konu ile ilgili bir psikiyatrisi ile konsültasyon, psikanaliz, kognitif davranışsal tedavi yapılabileceği gibi “vajinal trainer” lar ve gevşeme teknikleri kullanılabilir.
“vajinal trainer” lar değişik çaplarda uygun şekilde imal edilmiş plastik objelerdir. Genellikle 4 lü setler halinde satılırlar. Tedavi ilerledikçe üst boyda olan kullanılır. Evde kullanıma uygun olup vajinanın içine bir şey yerleştirme fikrine alışmayı sağlarlar.
Vajinismus belirtileri nelerdir?
Vajinismusun temel belirtisi, vajina ve etrafındaki kasların kasılması ve penisin vajinaya girmesini engellemesidir. Bu kasılmanın derecesi hastadan hastaya değişmektedir. Kasılmaya ilave olarak
- Vajinaya bir şey yerleştirildiğinde yanma veya batıcı bir ağrı
- Seksten kaçınmaya neden olan yoğun bir korku
- Cinsel arzu kaybı da görülebilmektedir.
Vajina ve etrafındaki kasların kasılması istem dışı gerçekleşmektedir ve bu kasılmayı bilinçli bir çaba ile engellemek mümkün değildir. Vücut bir şekilde penetrasyonun ( yani bir şeyin vajinaya girmesi) ağrı uyandıracağını öğrenmiş veya o şekilde kabul etmiştir; ne zaman bir penetrasyon beklentisi olsa reaksiyon olarak vajinal kaslar “koruyucu” bir refleks olarak kasılmaktadır.
Vajinismuslu kadınların seksten hoşlanmadıkları veya seks yapmak istemedikleri doğru değildir. Bu problemi yaşayan pek çok kadın partnerleri ile yakın olmayı ve seksüel hazzı paylaşmayı sevmektedir. Bu kadınlar mastürbasyon yaparak veya ön sevişme sırasında veya oral seks ile orgazm olabilmektedir problem vajinal penetrasyona teşebbüs edildiğinde ortaya çıkmaktadır.
Ne zaman doktora başvurmalısınız?
Eğer vajinismus probleminiz olduğunu düşünüyorsanız, fazla oyalanmadan konu ile ilgili bir doktordan yardım almalısınız. Zira bu problemin kendi kendine düzelme ihtimali pek yoktur ve ilgilenilmediği takdirde problem derinleşir ve duygusal problemlere ve ilişkinizin bozulmasına yol açabilir.
Cinsellikle ilgili konular
Vajinismus genellikle geçmiş cinsel tecrübeler ve diğer seksüel konularla bağlantılıdır.
Genç yaşta yaşanan kaba ve ağrılı bir cinsel tecrübe veya jinekolojik bir muayene, vücudun ileride vajinusmusla cevap vermesinin nedeni olabilmektedir.
Cinselliği anlamadaki zorluklar, cinsellikle ilgili utanma ve suçluluk duyguları vajinismusa katkıda bulunmaktadır. Cinsellikle ilgili sıkıntılar
- Çok baskıcı ve cinsellikle ilgili konuların asla konuşulmadığı bir ortamda yetişmek
- Cinsel arzu duymanın yanlış olduğunun öğretildiği, seks yapmanın ağrılı bir eylem olduğunun söylendiği bir ortamda büyümekten
- Seks konusundaki kültürel ve dinsel tabulardan kaynaklanabilir.
Cinsel istismar, cinsel saldırı ve tecavüz mağdurun ilerideki yaşantısında vajinismus geliştirmesine neden olabilmektedir.
Seks sırasında ağrı
Cinsel münasebet sırasında ağrı (disparuni) vajinismus gelişmesinde katkıda bulunabilir. Aşağıdaki faktörler disparuniye neden olabilir:
- Vulvodini
- Genital bölgeye yapılmış cerrahi müdahaleler (örneğin doğum sırasında yapılan epizyotomi)
- Genital bölgedeki enfeksiyonlar. Örneğin mantar enfeksiyonları, genital herpes, trikomonas enfeksiyonları.
- Genital bölgeye yapılan ışın tedavisi
- Vajinal kuruluk. Menopoza bağlı olabileceği gibi bazen doğum kontrol hapı kullananlarda gelişebilmektedir.
- Cinsel arzuda azalma
- Bazı ilaçların yan etkisi olarak
- Vajina girişindeki küçük yırtıklar.
- Endometriozis
- PID (yumurtalık iltihapları)
Diğer olası vajinismus nedenleri
- Vajinanın cinsel ilişki için çok küçük olduğu endişesi
- Gebe kalma korkusu
- Doğum sırasında vajina ve çevresindeki kasların zarar görmüş olması
- Yorgunluk ve depresyon
- İlişkideki problemler
Teşhis
Vajinismus teşhisi kişinin hikâyesinin öğrenilmesi muayene ile gerçekleştirilebilir. Komplike testlere vs. gerek duyulmaz. Tecrübeli bir kadın doğum uzmanı rahatlıkla teşhisi koyabilir.
Tedavi
Vajinismus tedavisi altta yatan nedene göre değişiklik gösterecektir. Eğer vajina girişinde bir yangı veya vulvodini söz konusu ise bu problemlerin tedavisi problemi çözecektir.
Eğer vajinismusun nedeni bu kadar net bir şekilde tespit edilemiyor ise daha farklı tedaviler gerekecektir.
Seks terapisi
Psikoseksüel tıp konusunda uzman bir hekim konsültasyon, dinamik psikoanaliz veya kognitif davranışsal sağaltım şeklinde yaklaşımlarda bulunabilir.
Bu yaklaşımlar vajinismus probleminin altında yatan korku, endişe, seks hakkında yanlış ve irrasyonel inançları çözebilir. Ayrıca “vajinal trainer”lar ve pelvik taban egzersizleri ile vajinanın istem dışı kasılıp kapanmasının önüne geçilebilir.
“Vajinal Trainer” lar
Değişik boyutlarda plastikten imal edilmiş penis benzeri şekilde olan bu objeler kendi evinizin mahremiyeti içinde kullanılabilir. En küçüğünden başlanarak kullanılırlar ve vajinanın içine bir şeyin girmesi fikrine alışmayı sağlar iken bu bölgedeki kasları gevşetmeyi öğrenme konusunda yardımcı olurlar.
Tedaviye en küçük boyda olan ile başlanır. Yerleştirmeden önce kayganlaştırıcı bir jel kullanılarak işlem kolaylaştırılır. En küçük boy rahat olarak yerleştirilmeye başlandıktan sonra bir üst boya geçilir. Bir üst boya geçme hızı tamamen kişiye bağlıdır, zorlayıcı bir program uygulanmaz. Bir üst boya geçiş günler içinde olabileceği gibi haftalar ve hatta aylar alabilir.
Büyük boy” trainer”rahat bir şekilde kullanılmaya başlandığında partner ile birleşme denenebilir.
“Trainer” ların amacı dar olan vajinayı genişletmek değildir, çünkü vajinismusu olan kadınların vajinasının dar olması gibi bir şey değildir. Buradaki amaç penetrasyonun vajinal kasılmaya neden olmasını engellemek, bunu öğretmektir.
Bu tedavi için “trainer” kullanmak şart değildir, aynı eğitim parmakları kullanarak ta yapılabilir.
Relaksasyon (gevşeme) ve Dokunma
Banyo, masaj ve solunum egzersizleri vücudunuzu tanıma konusunda size yardımcı olabilir. Terapist progresiv relaksasyon denen tekniği size öğretebilir. Bu teknikte vücudunuzdaki kaslar belli bir sıra dahilinde kasılır ve gevşetilir. Pelvik taban kaslarının kasılıp gevşetilmesinden sonra ise “trainer” veya parmak vajinaya yerleştirilir. Parmaklar vajinaya yerleştirilebildikten sonra vajinaya bir tampon yerleştirmek denenebilir ve gerekirse kayganlaştırıcı kullanılır.
Pelvik taban egzersizleri
Bir fizyoterapist pelvik taban kaslarını kasmayı ve gevşetmeyi öğreterek, vajinusmusa neden olan kasları kontrol etmenizi sağlayabilir. Bu egzersizler genelde tek başına değil “vajinal trainer” lar ile beraber yapılır.
Sensate focus
Bu terapide çiftler belli bir süre ( haftalar, aylar olabilir) seks yapmama konusunda anlaşırlar. Bu süre içinde birbirlerine dokunabilirler yalnız genital bölgelere ve kadının göğüslerine dokunulmaz. Çift dokunarak birbirinin vücudunu tanır. Baştan belirlenen sürenin sonunda yavaş yavaş genital bölgelere de dokunulmaya başlanır ve nihayette cinsel birleşme gerçekleşir.
Cerrahi
Vajinismus vakalarının çok azında cerrahi müdahale gerektiren bir durum söz konusudur. Vajina girişinde daha önceki yaralanma veya ameliyatlara bağlı kötü iyileşmiş yaraların çıkarılıp tekrar dikilmesi tedavi edici olabilir. Yine endometriozise bağlı gelişmiş olan vakalar cerrahiden fayda görebilir
Son söz
Vajinismus tedavi edilebilir bir problemdir. Fakat hasta ve eşinin bu konuda istekli olmaları, doktorun önerilerini yerine getirmeleri ve de sabırlı olmaları gereklidir. Size üç seansta , beş seansta adeta mucizevi iyileşme vaat edenlere dikkat etmenizi tavsiye ederim.